|
|
ANDERE TIJDEN XXXXVI
(25 mei 2021) |
Met een marktkapitalisatie van een adembenemende
$49.1 biljoen is Wall Street volgens opgave van Siblis Research
Global Financial Database, thans groter dan het gezamenlijke BBP
van de V.S., China, Japan en Duitsland. Een nooit eerder
vertoond beeld! Terwijl de ter zake doende spelers als de
centrale bank, de Amerikaanse Office of the Comptroller, de
Federal Deposit Insurance Corp. alsmede de Securities Exchange
Commission (beurswaakhond) de ernst van de opgeblazen beurs toch
ook zouden moeten beseffen!
De ‘bull’ beurs steeg vanaf de crisis in 2008/9 in een nagenoeg
rechte streep! In de laatste 12 maanden steeg Wall Street maar
liefst met bijna 50%, een ongekende stijging binnen een
dergelijk tijdsbestek. Gekte tref je dus niet alleen in het
gekkenhuis! Een aantal importante instituten zoals Goldman
Sachs, JP Morgan, Morgan Stanley en Bank of America lijken
intussen hun beleggingsinzichten te hebben bijgesteld en zullen
ongetwijfeld meer bijval zien. |
|
Intussen ontstaat er een generatie in het besef
dat de beurs in wezen maar één kant uit kan.
De rol van de Federal Reserve
Officieel was het de taak van de Federal Reserve om de
gezondheid van de economie centraal in het oog te houden, een
stabiele groei te bevorderen en tevens de inflatie “onder schot
te houden”. Vooral sinds de crisis van 10 jaar geleden werd
echter met de bovenstaande doelstellingen volledig de hand
gelicht, uit vrees de economie door alle ontstane schuldvorming
verder te derailleren indien het monetaire systeem zou worden
gesaneerd.
Voor “deze oplossing” werd geopteerd in de hoop de gevolgen van
de kredietcrisis “ongemerkt” onder de mat te kunnen schuiven om
daarmee het ‘feel good’ gevoel weer aan te wakkeren. Extend and
pretend! Daartoe diende uiteraard ook het edelmetaal als
koopkracht parameter te worden “bevroren”. Dat middels dit
“vrijgevige” monetaire beleid met een “non rentevoet” de beurs
en de vastgoedmarkt ongestoord konden groeien met als “toegift”
een sterk groeiende inkomensongelijkheid, werd “in gemoede
stilte” voor kennisgeving aangenomen.
Zijn er dan geen zorgen? Zeker, maar wat moet je bij een
voortdurend ultra lage rente? Met onderstaande signalen zie je
nu wel de lucht betrekken zonder dat er vooralsnog naar een
paraplu wordt gegrepen! |
|
|
Zo dikwijls is er in deze column op gewezen dat
schulden plempen met nieuwe schuld slechts leidt tot meer schuld
en de monetaire problematiek daarmee alleen maar verder wordt
aangewakkerd! Intussen blijken we opnieuw in een schuldklimaat à
la jaren ’30 en ’40 te zijn beland, bekend terrein! |
|
Bij een intrinsiek volstrekt uit de hand gelopen
schuldvorming vallen alle illusies weg. Pas na het bekend worden
van het veel hoger dan verwachte Amerikaanse inflatiecijfer over
de maand april zijn er wenkbrauwen gaan fronsen. Een stijgende
inflatie legt immers opwaartse druk op de rentevoet.
Negatieve perspectieven:
- stuurloze centrale bank, waarvan Janet
Yellen als voormalig Fed “icoon” met haar tegengesproken
uitspraken op één dag inzake inflatie- en rentestijging
exemplarisch was; zij weet als geen ander dat inflatie- en
rentestijging de lynch pin betekenen voor de koopkracht
annex economie
- mogelijke implosie van de COMEX futures
beurs vanwege de edelmetaal “controle”
- dreigende implosie van de biljoenen
derivatenmarkt, door Warren Buffett van Berkshire Hathaway
omschreven als weapons of mass destruction
- dreigende implosie van de REPO markt, de
onderlinge korte termijn leningenmarkt onder banken die
tevens de houdbaarheid van alle grote banken aangaat
- toenemende sociale onzekerheid,
polarisatie, normvervaging en onbehagen.
|
Rond eind jaren ‘70/begin ‘80 kon de inflatie
oplopend tot >15% bij een schuld quote rond 40% van het BBP
middels een forse renteverhoging van de Federal fund Rate
oplopend tot >22% alsnog bedwongen worden. Dat veroorzaakte
weliswaar een zware internationale economische crisis maar
naarmate de hoge rente nadien tot zelfs het 0-punt werd
afgebouwd volgde een langdurige zij het ietwat hobbelige
economische periode van vooruitgang. Met de huidige schuldquote
van bijna 110% zou een dergelijk scenario ondenkbaar zijn.
Thans zou elk procent renteverhoging de druk op de reeds te hoge
staatsschuld gevoelig opvoeren en de “fiduciariteit” van de
dollar en het internationale monetaire systeem immens aantasten.
Die druk zou zich dan vertalen in een steeds hogere renteprijs
en daarmee de groei van de staatsschuld een nieuwe aanzet geven.
Zou de inflatie in de (nabije) toekomst verder oplopen dan is
deze onder de huidige omstandigheden onbestrijdbaar geworden en
zal er aan de geldontwaarding een vrije doortocht moeten worden
verleend.
Naarmate dan het vertrouwen in de koopkracht navenant
terugloopt, ontstaat een soort perpetuüm mobilae of een zelf
genererende (hyper)inflatie, waarvan de voorbeelden in het
verleden voor het oprapen liggen. De centrale bankiers hebben
zichzelf alsdan als lame ducks afgeserveerd en gedeklasseerd tot
staatsserviele, valsspelende monopolyspelers.
Niet geleerde lessen
Triest is dat we van de monetaire ondergangshistorie (Perzische
Rijk, Romeinse Rijk, het Franse Rijk, het Derde Rijk en recent
het Sovjet Rijk) niets opgestoken blijken te hebben als gevolg
waarvan ons nageslacht “een zware klus” wacht. Hoe lang moeten
we blijven toezien op een l’hístoire se répête? Wordt het niet
tijd dit onderwerp in de economieboekjes beter te belichten?
Wetenschap impliceert niet alleen willen weten maar vooral ook
willen leren!
Niet genoeg kan worden herhaald dat de huidige ontwikkeling
rechtstreeks valt af te leiden uit de ontbinding van de Bretton
Woods overeenkomst in 1971. De sterk op en neer gaande
bewegingen sinds die tijd zijn hiervan het sprekende bewijs. |
|
‘In gold we trust’
Het aloude adagium ‘in gold we trust’ zal bijgevolg opnieuw in
ere hersteld dienen te worden. Dat houdt in dat de monetaire
koopkracht wordt bepaald door het onderliggende goud en niet
langer door een arbitrair centraal bankbeleid, maar door een
beleid gestoeld op stabiliteit met een centrale rol voor het
edelmetaal als de klassieke store of value waarin de uitstaande
schuld gereflecteerd staat.
Een staat zal dan gehouden zijn een balanced budget politiek te
voeren op basis van het beschikbare edelmetaal. Mocht een
handelsbalans niettemin negatief uitslaan dan is de staat
gehouden het verschil middels de aankoop van additioneel goud af
te dekken. In principe behoort hiermee een negatieve
handelsbalans tot het verleden. Bedenk daarbij dat goud door de
eeuwen heen als het hoogste goed werd beschouwd. Bedenk ook dat
in tijden van oorlog de bezetter altijd het eerst op zoek naar
goud ging!
Voor de toekomst zal naast een economisch stabiele ontwikkeling
met alle inzet eveneens naar een ecologisch stabiele
ontwikkeling gestreefd dienen te worden! Gelukkig heeft de
jongere generatie hiernaar veel meer oor dan de oudere. Immers,
zij hebben de toekomst nog aan hun voeten liggen Wellicht zal
e.e.a. impliceren dat we met minder tevreden zouden moeten
(kunnen?) zijn. Waarom steeds meer terwijl het met minder ook
heeft gekund!
Vooruitlopend op een monetaire reset lijkt volgens commentator
Alasdair Macleod van Goldmoney het einde van het papieren (backwardation)
tijdperk in zicht te komen. Dit als gevolg van de introductie
van de Net Stable Funding Requirement (NSFR) voor de banken met
betrekking tot hun vereiste posities in goud, zilver en andere
basis commodities.
Na invoering van deze NSFR rulings door de Bank of International
Settlements (BIS) te Basel in de loop van dit jaar kunnen de
banken significant hoge boetes verwachten door futures posities
in te nemen. Dat heeft vervolgens repercussies voor de London
Bullion Market (LBMA) die deswege verdere derivatieve
liquiditeit en geassocieerde dienstverlening zal stop zetten.
Daarmee zou een aanzet worden gegeven tot minder of geen
papieren manipulatie op de COMEX gezien de geringere beschikking
van fysiek goud. De facto dienen de COMEX numbers afgestemd te
zijn op de beschikbaarheid van fysiek metaal in Londen.
Voor de LBMA “hangt” er nog een addertje in het gras waar het
handelt om niet op naam gesteld (unallocated) goud. Bepalend
wordt dan hoe de UK regulator hiermee zal omgaan. Verder hebben
we te maken met zgn. leased gold dat de opslagcentra heeft
verlaten en merendeels in Chinese en Indiase handen is beland en
niet meer zal terugkeren, zeker niet na de stijging van de
goudprijs in de laatste jaren. Hetzelfde gebeurde met de ETF’s
(Exchange Traded Funds) die dikwijls door dezelfde partijen
werden leeggeschud. Voorts zijn er staten geweest w.o. Duitsland
en ook Nederland die een deel van hun Amerikaanse opslag hebben
teruggevorderd nadat de dreiging van de belly up gegane
Sovjet-Unie niet langer opportuun was. De andere bij de
Amerikanen niet naar voren gebrachte reden bleek het afnemende
vertrouwen in de houdbaarheid van de opslag onder Amerikaanse
hoede!
Het totaal aan gemijnd goud wordt geschat op een slordige
200.000 ton maar het grootste deel hiervan behoort niet tot het
monetaire goud doch opgepot of verwerkt in juwelen. Volgens het
IMF bedraagt de totale voorraad aan monetair “beschikbaar” goud
een ruime 35.000 ton.
Wat zilver betreft, gelden dezelfde nieuwe regels. Dit metaal
kent vooral industriële toepassingen. Volgens het Silver
Institute ligt de jaarlijkse vraag ruwweg op een miljard ounces,
waarvan ca. een kwart voor rekening van beleggers komt en een
slordige 150.000 ounces in een ETF mand valt. Slechts 18,5% komt
voort uit recycling.
De nieuwe NSFR regels gelden overigens voor alle commodity
derivaten (futures) inclusief energie. De kans bestaat dat de
commodity prijzen als gevolg hiervan zullen gaan stijgen! De
vraag blijft of de NFSR nog ruimte biedt voor een zekere
ontsnappingsroute voor de centrale banken. In de volgende column
wordt hieraan aandacht besteed.
Inflatie
Nu het woord inflatie na het bekend worden van dit cijfer over
de maand april zo nadrukkelijk is gevallen, is het goed er even
bij stil te staan. Het door het Bureau of Labour Statistics (BLS)
uitgebrachte cijfer staat bekend als de CPI (Consumer Price
Index).
Dit april cijfer kwam op een onverwacht hoge uitslag van 4,2% te
staan, aanzienlijk boven de doelstelling van 2%, hoewel een
hogere uitslag wel werd verwacht vanwege: |
- de inhaalvraag na de corona
versoepelingsmaatregelen
- de aanvoervertraging als gevolg van de
mondiaal ingestorte container logistiek, die naar
verwachting nog wel even kan aanhouden, met flink hogere
tarieven
- de gestegen hard assets prijzen, waarbij
China recent heeft aangegeven hiertegen maatregelen te
zullen treffen maar of deze doel zullen treffen, is nog
onduidelijk
- de onzekere factor die vooralsnog
opgesloten ligt in mogelijke loonsverhogingen; uit
onderstaande charts blijkt dat het aandeel van de werkenden
in het nationale inkomen voor lange tijd structureel is
achtergebleven.
|
|
|
Opvallend is dat Europa aanvankelijk een
somberder beeld gaf maar sinds de crisis in 2008/09 juist een
gunstiger beeld liet zien.
De vraag is terecht of de opgetreden stijging van structurele
dan wel incidentele aard zal zijn, waarover de meningen
overigens verdeeld zijn. De Fed en de ECB gokken op een
tijdelijke hick up, terwijl de consument hiervan lang niet
overtuigd is en voor zover de portemonnee reikt deze ook trekt.
Daarmee zou een onherstelbare trendbreuk kunnen ontstaan en zou
in potentie deze breuk een eigen leven kunnen gaan leiden.
In onderstaande Shadow Stats chart zijn ook voedsel en energie
opgenomen leidend tot een uitslag met de factor 2 t.o.v. de CPI.
Een dergelijk cijfer begint intussen aan te tikken dus zoveel
zekerheid kan er niet schuilen in de benadering van deze
centrale banken. |
|
Overigens worden centrale banken verdacht van het
“heimelijk” bevorderen van inflatie teneinde op deze wijze
schulden te kunnen laten verdampen. Middels het in de biljoenen
lopende monetaire expansie beleid wordt met de ene hand genomen
wat met de andere wordt gegeven of zoals econoom Milton Friedman
het uitdrukte: “taxation without legislation”. Het gevaar
schuilt evenwel in een zgn. Demand Pull/Cost Push spiraal die
eenmaal “op dreef” niet meer valt in te dammen noch terug te
draaien.
Immers, de geldhoeveelheid is oneindig geëxplodeerd! Dan
ontstaat het bekende proces dat steeds meer geld naar minder
goederen op zoek gaat. Dat is alleen te voorkomen door juist
niet de lonen te verhogen. Die roep wordt dan uiteraard juist
snel groter. Dit temeer bij een productiviteitsleemte, waarvan
de werkenden niet hebben kunnen profiteren. In onderstaande
grafiek wordt duidelijk gemaakt dat de uurlonen significant
achtergebleven zijn bij de gestegen productiviteit. Dit proces
dateert in feite al vanaf begin jaren ’70 na ontkoppeling van
opnieuw de dollar/goud relatie. Hiermee verkreeg de Federal
Reserve de vrije hand ongelimiteerd dollars te drukken zonder
dat er iemand van wakker lag.
Uit onderstaande grafieken blijkt welke “onderhuidse”
ontwikkelingen zich in de afgelopen 50 jaar hebben voorgedaan.
Deze vragen thans om een realistische compensatie. |
|
Terugziende is het welhaast onbegrijpelijk dat
een dergelijke trend zo lang heeft kunnen stand houden zonder
dat er noemenswaardige reuring is ontstaan anders dan de
vaststelling dat er sprake is van een evidente
inkomensongelijkheid. Ook hier blijkt de oorzaak te zijn gelegen
in de loskoppeling van de dollar/goud relatie. De woorden van
president Nixon gewijd aan deze loskoppeling ‘I’ll promise
you the dollar will be as good as gold’ heeft hij voor de
eeuwigheidswaarde uitzonderlijk goed gekozen. In elk geval
bleken de opeenvolgende Fed presidenten Paul Volcker, Alan
Greenspan, Ben Bernanke, Janet Yellen en nu ook Jerome Powell
hiervan kennelijk “overtuigd” te zijn geweest! |
|
De flagrante opstuwing van de geldhoeveelheid
sinds 2020 was mede te danken aan corona. De bovenstaande
beelden zullen hopelijk straks ook in de economieboekjes
verschijnen om te laten zien hoe het juist niet moet! Tegen die
tijd zitten we al ruimschoots in Andere Tijden!
Robert Broncel
Copyright, 25 mei 2021
NB. deze column wordt eveneens verzonden aan DNB president Klaas
Knot. |
|
|
|
|
|
|
|
|