Homepage | De Markt
| Portefeuille |
Quotes| Archives | Aanmelden |
Contact
|
|
|
|
|
ANDERE TIJDEN XXXXII
(20 februari 2021) |
Schijn bedriegt? Zo niet in de onbegrensde
financiële wereld. Immers, de beurs stijgt al geruime tijd bij
een allesbehalve robuuste economie. Evenzo overstijgen de
schulden in veel gevallen ruim het BNP w.o. U.S.A., Japan, U.K.
e.a. terwijl de rente en daarmee de risicoperceptie op nul
genageld blijven. ‘The big picture’ anno 21e eeuw heeft veel weg
heeft van een l’histoire se répète 90 jaar geleden.
De lange golfbeweging van Nikolay Kondratieff lijkt hiermee
bevestigd te worden. Meerdere economen waaronder “onze” Jaap van
Duyn hebben hierop reeds gewezen. Waar met name de Fed al jaren
gespinsd is op inflatie (teneinde de uitstaande schulden te
laten “verdampen!), hikten we aldoor meer tegen deflatie aan.
Oorzaak: nog altijd de immense valsgeldlawine die aanhoudend
niet in Main Street maar op Wall Street en in de vastgoedmarkt
blijft landen.
Getuige hun uitspraak “mundus vult decipi, ergo decipiatur”,
wisten de Romeinen in hun tijd al dat je de onderdaan
gemakkelijk met “brood en spelen” kon verleiden, ook al blijft
dit thans dan beperkt tot de categorie die juist beter zou
moeten weten. Zonder noemenswaardige kennis van het verleden
blijft en blijkt de toekomst evenwel duister!
Dure rekening
Kort door de bocht komt de huidige mondiale financiële gang van
zaken er op neer dat we verblind zijn geraakt door de
verslavende invloed van economische groei, vooruitgang en
welvaart zoals we die met vallen en opstaan sinds WO II hebben
meegekregen. Het is juist dit fenomeen waaraan de basisfactoren
als klimaat en biodiversiteit ondergeschikt werden gemaakt.
Geheel indruisend tegen het rapport van “de Club van Rome”
vijftig jaar geleden dat door olieboeren als Shell en
Exxon/Mobil werd afgekocht. De sterke verwaarlozing van deze
basisfactoren zal ons in combi met het monetaire “schuldcomplex”
duur te staan komen.
Laatste scenario
Om de schuldballon te laten leeglopen, resteert er nog één
scenario en dat is ‘instant’ inflatie middels herkoppeling met
het edelmetaal. Dat zal dan niet op basis van de huidige
goudprijs kunnen zijn maar veeleer via een zodanige
herschikking, waarbij de schulden op acceptabele wijze kunnen
worden geaccommodeerd. De staatsschuld zal alsdan nooit verder
kunnen oplopen dan de goudreserve toestaat. Als dat toch
gebeurt, is de staat gehouden additionele gouddekking te zoeken.
Op deze wijze blijft de gecreëerde intrinsieke waarde of
koopkracht van de munt gehandhaafd, resulterend in rust op
de internationale financiële markten.
Het schikkingskunstje” werd destijds al in 1933 beproefd door
toenmalig president Roosevelt, die van “zunige” maar degelijke
Zeeuwse afkomst was. Uit de annalen van die tijd weten we dat de
economie daarop wel degelijk een degelijke groei heeft laten
zien.
President Roosevelt kon zich destijds nog een bescheiden
verhoging permitteren van $20,67 naar een niveau van $35 dat in
1944 middels de Bretton Woods afspraken gehandhaafd bleef tot
1971. Of de dollar aan een aan goud “geketende” reserverol zou
kunnen worden gesmeed, zal mede afhangen van de huidige
Amerikaanse goudvoorraad na de laatste audit in 1955(!). Hoe
geringer deze voorraad hoe hoger de koppeling zal uitvallen om
ook de uitstaande schuld internationaal aanvaardbaar te kunnen
accommoderen. “Deze aap” hangt nog in de mouw!
Met corona als tractie van de verdere schuldgroei zou het moment
van herkoppeling zich sneller kunnen aandienen dan de centrale
bankiers wellicht hadden voorzien! Dat momentum breekt aan zodra
de risicoperceptie met betrekking tot de validiteit van het
huidige monetaire systeem kantelneigingen vertoont als gevolg
van een stijgende inflatie en/of stijgende rente.
In deze column werd al een aantal malen gemijmerd over een
nieuwe koppelingsprijs. Deze modus slaagt alleen als het niveau
van herijking resulteert in een evenredige schulddekking, zoals
een bank kijkt naar de kwaliteit van het onderpand voordat een
lening wordt verstrekt. In de markt lopen de ramingen mede
afhankelijk van de dekkingsgraad hieromtrent sterk uiteen van
$5.000 per ounce aan de onderkant tot meer dan $20.000 aan de
bovenkant, dus afhankelijk van de uitgangspunten. De meest reële
inschatting ligt dichter bij 20 dan bij 5.
Of de dollar dan nog de reservestatus houdt, is mede afhankelijk
van staten als China en Rusland als grootste hoarders van goud
en Amerikaans schuldpapier. Zij zullen zich stellig niet langer
willen laten ringeloren door de monetaire sancties (w.o. ook de
Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications –
SWIFT ressorteert), waarmee de V.S. tot dusver gretig heeft
gestrooid. SWIFT is het grootste betalings settlement netwerk
ter wereld, waarmee het vervolg van de reservestatus in wezen
ter discussie staat. Uit o.s. grafiek blijkt dat het
aantal SWIFT transacties al enige jaren teruglopend is. |
|
 |
Afname internationaal dollarverkeer
Deze trend wordt overigens bevestigd door de ECB en het IMF die
beide concludeerden dat er sinds 2016 synchroon met de sancties
sprake is van een afname van het dollarverkeer als percentage
van de belangrijkste muntreserves als de euro, pond sterling,
yen en yuan. |
|
 |
Naderende sovereign debt crisis
Hoewel het tot dusver nog min of meer business as usual lijkt,
beginnen “de grondzeeën” in de vorm van inflatie- en
rentestijging zich enigszins af te tekenen. Met Joe Biden in het
Witte Huis zal het voorgaande “failliete” monetair/fiscale
beleid ongetwijfeld worden voortgezet, juist omdat er geen
enkele zinvolle weg terug meer is.
Bij een staatsschuld van $28 biljoen (12 nullen) versus een
economie van $21 biljoen valt een dergelijk beleid niet meer te
rijmen en dat geldt niet alleen voor de V.S. Mondiaal gezien is
de totaal uitstaande schuld opgeteld – consument, bedrijfsleven
en overheid – in 2020 met $24 biljoen (12 nullen) aangegroeid
tot een schuld van $280 biljoen, of met een stijging van maar
liefst 10% (in één jaar!) bij een wereldeconomie van ca. $95
biljoen. Een onevenwichtige onstuitbare ontwikkeling. Deze
cijfers werden gepubliceerd door het tamelijk onafhankelijke
International Institute of Finance (IIF) in Washington. Volgens
economen Ken Rogoff en Carmen Reinhart loopt een schuld/BBP
verhouding van >90% qualitate qua in de gevarenzone – met de V.S,
U.K. en Japan als “grootste uitblinkers”.
Zodra een sovereign debt crisis in zicht komt, dreigt een
grootscheepse kapitaalvernietiging te ontstaan, te beginnen met
de bubbelmarkten als aandelen, obligaties en vastgoed. Stanley
Druckenmiller, één van de bekendste beleggers, liet zich recent
op CNBC ontvallen: ‘this is the wildest cocktail I’ve ever seen!’
Hij doelde hierbij mede op de Fed, die de laatste zes weken meer
staatspapier had opgekocht dan in de tien jaar onder Bernanke/Yellen.
Typerend was de zinsnede: ‘the Fed has bastardized the most
important price in the world, which is the cost of money’.
Niettemin wenst president Biden er nog een enorme sloot geld
tegenaan te gooien. Hij wordt hierin gesteund door een groeiende
consensus in Washington. Dit tegen beter weten in daar de
zwaarste crisis in 90 jaar allang niet meer te bestrijden valt
met nog eens meer gratis geld. Dat hebben de bedroevend matige
resultaten middels de geld verslindende operaties aangeduid als
QE vanaf de crisis in 2009 wel aangetoond.
De grafiek hieronder laat duidelijk zijn dat er steeds meer
dollars nodig blijken te zijn om een steeds geringere groei te
kunnen bewerkstelligen. Oorzaak? Er verdwijnt steeds meer
improductief kapitaal richting beurs en de vastgoedsector,
terwijl de rente in de 0-stand dient te blijven teneinde de
schuldcreatie niet nog meer “luister bij te zetten”. Kortom, er
is simpel sprake van een doodlopend pad eindigend in een
peilloze diepte! Waarom dan toch hiervoor kiezen? Omdat die
diepte zogenaamd nog niet zichtbaar is. Je zou kunnen zeggen dat
het opendraaien van de geldluiken door de centrale bank als last
resort de cover up blijkt voor de angst van een historisch
dramatische monetaire implosie. |
|
 |
Doodlopend pad
Bovenliggend “plaatje” biedt alle inzicht welk onheil het Witte
Huis, de Fed, de Amerikaanse samenleving en de rest van de
wereld ligt te wachten. Er bestaat ook nergens ter wereld een
enkel historisch precedent dat aantoont dat je met steeds meer
schuld (zonder enige dekking) een minstens aanvaardbare
economische groei zou kunnen bewerkstelligen. Japan is het
oudste lichtend voorbeeld met deze politiek. De steeds verder
teruglopende economische groei laat zien dat er steeds meer geld
in versneld tempo verdwijnt in niet productieve investeringen
die niets tot de economie bleken te hebben bijgedragen. Keynes
en MMT (Modern Monetary Theory) lijken hiermee wel voldoende te
zijn afgeserveerd! Kortom, de verhoudingen tussen de financiële
wereld en de reële economie zijn volstrekt zoek gespeeld! De
oorzaak hiervan is kennelijk het gebrek aan inzicht en/of kennis
van de uitvoerende dan wel toeziende macht, de burgers niets
vermoedend achterlatend.
Goud en koopkracht
Teneinde de steeds indringender precaire financiële situatie te
versluieren, moest goud het vorige week kortelings opnieuw
ontgelden naar een niveau beneden $1.800. De gestegen rente als
gevolg van hogere inflatieverwachtingen zou de reden hiervan
zijn maar dit blijkt historisch gezien een drogreden te zijn.
Het lichtend voorbeeld hiervan betrof de jaren ’70, toen de
stijgende inflatie tot 15% gestaag opliep met de stijgende
goudprijs tot $850 vanaf $35. Het vertrouwen in edelmetaal
bleek het uiteindelijk altijd te winnen van het vertrouwen in de
dollar! Het was en is juist de angst voor (nieuwe) monetaire
instabiliteit die de aanleiding vormde om de intrinsieke waarde
van het fiatpapier (wat deze dan nog voorstelt) optisch op te
krikken middels een nieuwe neerwaartse “bijstelling” van de
goudprijs.
Angstvallig wordt ook altijd verhuld dat alleen edelmetaal de
enige valuta van alle tijden is die nooit haar koopkracht heeft
verloren. Er mag van een dramatische ontwikkeling worden
gesproken wanneer beleidsmakers uitgaande van kennisgebrek of
gebrek aan alternatieven met “gratis geld” mooi weer blijven
spelen! Het wordt de hoogste tijd de discipline van de monetaire
economie universitair eindelijk eens adequaat voor het voetlicht
te brengen! |
|
 |
|
Waarschuwingen
Buiten de fricties op de COMEX in maart vorig jaar dreigen er
opnieuw fricties op de REPO markt te ontstaan. Als gevolg
waarvan Bear Stearns in augustus 2007 door gebrek aan
liquiditeit als eerste het slachtoffer werd en in feite de
fatale crisis van 2008 inluidde. Er ontstond destijds een run op
de Repurchase of REPO markt, de primaire fundingsbron voor het
gesecuritiseerde bankensysteem, waarbij deze fondsen dienen als
depotgeld voor het op korte termijn lenen tegen rente met
onderpand als garantie. Als dat depotgeld opdroogt, ontstaat er
een gebrek aan vertrouwen dat destijds z’n bron vond in de
bedenkelijke subprime hypotheekderivaten.
Gelet op de stijgende inflatietrend hintte Bank of America in
een bericht van 15 februari j.l. op een Weimar 2.0 scenario,
waarbij de reële rente bij een gelijk blijvende rentevoet bleef
meestijgen. Dit terwijl de omloopsnelheid binnen het geldcircuit
thans ook toenemend is. Als die trend eenmaal doorzet dan brengt
dat de poppetjes daadwerkelijk aan het dansen, zoals in
onderstaande chart in een reality check van 100 jaar geleden is
weergegeven. |
|
 |
Opmerkelijk is de snelheid van een dergelijk
verraderlijke omslag die zich onverhoeds manifesteerde in een
tijd dat er nog nauwelijks statistieken gangbaar waren.
In feite ligt er met de aanhoudende rücksichtloze valse
munterijen een soortgelijk scenario van chaotische vernietiging
van het monetaire systeem open. Een “herhaling van zetten” is
thanss niet ondenkbeeldig. Hierop wees o.m. het bekende von
Mises Instituut (Oostenrijkse School) dat altijd front heeft
gemaakt voor koopkrachtbehoud, zoals die door alle eeuwen heen
in goud gebeiteld stond! Dit instituut heeft niet voor niets de
loskoppeling in 1971 tot de grootste monetaire ‘misfit’ van de
vorige eeuw bestempeld!
Onder de recente uitroep van Fed president Jerome Powell voor de
Economic Club of New York: ‘I don’t expect a large nor sustained
increase in inflation right now’, ligt deze weg gezien het
intussen verspeelde rentewapen juist wagenwijd open! Kennelijk
wenste hij evenmin een oog te wagen aan de steeds verder
oplopende consumenten prijsindex. Dit is niets anders dan
struisvogelpolitiek die in de jaren ’80 door econoom John
Williams in zijn Shadowstats naar voren werd gehaald om uiting
te geven aan het verneukeratieve inflatiecijfer uitgebracht door
de U.S. Bureau of Labor Statistics (BLS).
De inflatiemeting ex. energie en voeding – de meest elementaire
onderdelen van een economie – zouden “een té volatiel beeld
laten zien”. Dat mag dan zo zijn maar een dergelijk beeld geeft
wel de totale prijsontwikkeling weer, zoals blijkt uit
onderstaande grafiek. Een ander opvallende constatering is dat
dit cijfer nagenoeg nooit door een beurscommentator of analist
naar voren wordt gebracht, kennelijk “geprogrammeerd” als men
is. |
|
 |
|
Een
andere objectieve weergave is afkomstig van de CRB (Commodity
Researc h Bureau) die de prijsontwikkeling op commodity terrein
meet. Hier valt een evidentere stijging waar te nemen die nog
grotendeels in de afgifteprijzen van diverse producten
verdisconteerd zal moeten worden. De grote stijging ad 60% werd
mede veroorzaakt door de sterk oplopende olieprijs ad 160% die
vorig voorjaar als gevolg van een veel te ruim olie aanbod zelfs
nog even onder nul dook. |
|
 |
Dit alles in ogenschouw nemende is er nogmaals
weinig zicht op stabilisatie van een intussen volstrekt
ontwricht monetair systeem dat alle ruimte voor Andere Tijden
biedt!
Nawoord
Na ruim 100 jaar institutie van het Fed”bedrijf” mag de vraag
worden gesteld welke bijdrage dit instituut in feite heeft
geleverd tot een blijvend beter gebalanceerde economie? Zonder
deze vraag te beantwoorden, kan illustratief worden
volstaan met enkele quotes van voormalige Fed presidenten:
|
-
‘Gold is no more but a
barbaric relic from ancient times’ – Alan Greenspan (1987 –
2006)
-
toen hij vrij van plichten
was, riep hij: ‘ín the absence of the gold standard, there
is no way to protect savings from confiscation through
inflation; there is no safe store of value’
-
‘The U.S. government has a
technology called a printing press, that allows it to
produce as many U.S. dollars as it wishes at no cost’ –
‘helicopter’ Ben Bernanke (2006 – 2014)
-
‘The Federal reserve is not
currently forecasting a recession’, daarna moest hij
toegeven dat ‘september and october 2008 was the worst
Financial Crisis in global history, including the Great
Depression’
-
‘It is not the responsibility
of the Federal Reserve – nor would it be appropriate – to
protect lenders and investors from the consequences of their
financial decisions’ (pas daarna werd alles “uitgebaild” wat
er maar uit te ‘bailen’ viel!)
-
‘The Federal Reserve will not
monetize the debt’ om pas daarna de nationale schuld met
biljoenen tot in de klucht te monetariseren!
-
‘Although we work through
financial markets, our goal is to help Main Street, not Wall
Street’ – Janet Yellen (2014 – 2018).
|
Robert Broncel
Copyright, 20 februari 2021
P.S. deze column wordt ook verzonden aan DNB president Klaas
Knot |
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
