ANDERE TIJDEN XXI
(27 september 2019)

Prachtig! De rente naar benee, de beurs omhoog en wederom ‘huisjeweltevree’! Met hun jongste supernova aan verruimingsmaatregelen lopen zowel de Fed als de ECB weer min of meer in tandem, zonder dat “de rommel” van 2008 effectief is aangepakt. Met als enige “positieve” resultaat dat we (nog) in een époque van schijnrust, schijnstabiliteit en schijnwelvaart leven.

Gelukkig zijn er ook centrale bankiers w.o. die van Duitsland en Nederland die tenminste opnieuw stelling tegen Draghi’s totaal failliete beleid hebben genomen. Zij vormen evenwel een minderheid (met Frankrijk, Oostenrijk en enkele) binnen de board van de ECB. Zij laakten Draghi’s laatste “Algemene Maatregel van Bestuur” ten faveure van de zwakke eurobroeders. Draghi stapt er binnenkort uit en laat zijn opvolgster Christine Lagarde met z’n erfenis achter. Intussen wanen politici zich in weelde om “leuke dingen” voor de mensen te doen, want geld lenen kost in “sprookjesland” nagenoeg helemaal geen geld meer!

Trekken aan een dood paard

Het lijkt alsof de monetaire beleidsmakers zich niet gewonnen wensen te geven door voort te klooien op een thema zonder enig perspectief op versterking maar juist verzwakking van het monetaire systeem. De ‘point of no return’ is al driewerf gepasseerd. Zo was het evenmin verwonderlijk om de zes systeembanken in de V.S. vorige week in een handomdraai tegemoet te komen met injecties van resp. $53 miljard op 16 september, $75 miljard op 17 september en nog eens $75 miljard op 18 september en intussen uitgebreid van $75 miljard naar $100 miljard, met de kans dit bedrag straks nog hoger gaat uitvallen zonder enige zekerheid dat daarmee de rust terugkeert. Het gaat er om de reporente (die banken elkaar in rekening brengen) weer in het gareel te krijgen, maar het kan evengoed trekken aan een dood blijken te zijn. Uiteraard moest hierover tekst en uitleg worden gegeven.

Opvallend was dat op de hierna georganiseerde persconferentie van de Fed door het financieel georiënteerde journaille nauwelijks kritische vragen werden gesteld behalve eentje: whether Wall Street banks are not too big to manage? Powell weigerde hierop te antwoorden. In feite “het enig juiste antwoord”!

Met zes mega banken op Wall Street die bijna $300 biljoen(!) aan derivaten op de plank hebben liggen plus een ongehoord hoog aandeel in federaal verzekerde deposito’s was deze vraag uiteraard meer dan gewettigd!

Als systeembank komt Bank of America regelmatig uit met visies op de voortgaande  ontwikkelingen, waaruit je bijna zou afleiden dat deze bank de gevaren nauwkeurig inschat.

Zo stond in het laatste communiqué te lezen dat het monetaire beleid op zich “impotent” is om de groei te stimuleren. Dat zou alleen nog kunnen middels een minder stringent fiscaal beleid (zoals Duitsland en Nederland dat nu voorstaan en ook door het Verenigd Koninkrijk, China en Korea wordt ingezet). Of zoals Draghi het vorige week verwoordde: “de enige manier om een forse fiscale stimulus mogelijk te maken is een ‘backstop’ op de uitgifte van staatspapier middels een ‘open ended QE’ of de lancering van een MMT-lite” om nogmaals uitstel van executie te bereiken. Waartegen met name de Duitse en Nederlandse centrale bankiers zich terecht stevig keerden!

‘Bubble territory’

De bubbel groeit hiermee verder en blijkt gezien het gebrek aan opwinding nog steeds op te weinig weerstand te stuiten. Ook al is die bubbel thans drie maal groter dan in 2008! Als gevolg van het uniek lage rentebeleid laaft iedereen er zich aan: de overheid, het bedrijfsleven en de consument. Maar weh oh weh als de rente plots een procentje zou stijgen. Dan is “Leiden in last” maar misschien beter “Lijden in last”! Met het ruime opkoopbeleid van staats- en ander papier markeren de centrale banken in ruime mate het failliet van hun beleid.

Een renteverhoging zou onverwijld tot een nieuwe zware crisis leiden en daarmee het einde van het huidige mondiale “fiduciaire” fiatsysteem inluiden. Hoe dramatisch de situatie in de V.S. intussen is, laat onderstaande chart van BoA dochter Merryll Lynch zien.

Even beangstigend is de omvang van Wall Street die thans ruim vijf maal groter is dan die van Main Street.

De oorzaak van de bovenstaande ontwikkeling vormt het spiegelbeeld van de onderstaande ontwikkeling.

In een recent nieuwsprogramma op CNBC ventileerde voormalig presidentskandidaat Ron Paul voor open doel zijn mening: ‘We live in the Biggest Bond Bubble in History, which is going to burst!’ Hij zette dit verder aan met ‘negative interest rates are going to wreck the global economy as a whole; we’ve never seen $17 trillion of bonds in negative interest territory – an ideal scenario for an unstoppable economic collapse!’

“Schuivende panelen”

Binnen het bedrijfsleven wordt er intussen in toenemende mate rekening gehouden met een financiële kater door belangen af te stoten om cash aan te houden. ‘Reculer pour mieux sauter’ om straks aan ‘cherry picking’ te kunnen doen. Er wordt minder geïnvesteerd met als gevolg minder economische groei. Over het hoofd wordt gezien dat als het vrij beschikbare kapitaal niet middels edelmetaal is afgedekt, men de kans op een ontnuchterende kater over zich afroept: achterblijven zonder koopkracht! Er wordt helaas nog veel te veel conform de alom bestaande kaders gedacht, zo benadrukte David Stockman, voormalig budget Director onder president Reagan in de jaren ’80.

Hij is al lang overtuigd van een ‘coming unprecedented collapse of the global financial system’. Domweg omdat de centrale banken hun laatste beetje ammunitie hebben verspeeld. Hij refereerde daarbij aan de dot-com crisis begin deze eeuw toen de Federal Funds Rate (FFR) nog op 6% stond dus met 600 basispunten om de rente te kunnen verlagen. Of ten tijde van de subprime crisis in 2008 toen de FFR op 5,5% stond. De stand is thans rond 2,1% en dat biedt weinig soulaas meer. Hij is er van overtuigd dat bij een nieuwe QE ronde de wereldwijde obligatiemarkt ter grootte van $75 biljoen wordt opgeblazen, met “overall blisters” tot gevolg!

De negatieve rente vreet het business model van de banken aan – met het vraagteken of hiermee niet het witwassen oogluikend (soms) wordt toegestaan – omdat er op normale wijze nauwelijks nog kapitaalopbouw kan plaats vinden. Tendentieus is dat in sommige gevallen ook de bovenwereld hierbij betrokken is. Voorts worden verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen steeds meer gedwongen de beurs op te zoeken dan wel in private equity te gaan. De beurs is natuurlijk de meest liquide markt maar ook met het grootste risico.

Daling zonder remraketten

Wanneer de risico’s niet meer adequaat kunnen worden ingeprijsd, liggen er diverse negatieve gevolgen op de loer w.o. ‘malinvestments’ bij gebrek “aan beter” en asset bubbels, die mede het gehele financiële systeem op de klippen jagen. Hoe langer negatieve rentes de markt beheersen hoe dieper de crisis straks, én ……….. hoe sneller een ‘reset’ (omslag) naderbij komt(!) – de grootste angst van de centrale bankiers. We kijken er tegen aan als een soort farce maar het blijkt de keiharde realiteit te zijn. Herhaald sinds 2008 zij dat de centrale bankiers met hun extreme verruimingsbeleid precies datgene doen, waartoe ze niet waren benoemd!

Hoe hebben zij maar ook wij met onze toenemende inkomensongelijkheid het zover kunnen laten komen (???). Het wordt de hoogste tijd dat de discipline van de monetaire economie nu eindelijk eens adequaat wordt gedoceerd. Bijna komisch is dat Lenin 100 jaar geleden zelfs al wees op het feit dat het kapitalisme ten onder zou gaan als gevolg van de verloedering van hun (kapitalisten) monetaire systeem! Dat zijn systeem op dezelfde wijze is bezweken, is  nauwelijks aan de orde geweest. De crises van de jaren ’30 en de aanstormende crisis vormen hoe dan ook de beste wegwijzers voor Andere Tijden!

Robert Broncel

Copyright, 27 september 2019

PS. deze column wordt ook aan DNB president Klaas Knot verzonden.

Disclaimer Portefeuille 

Hoewel alle berichtgeving alsmede de fondsprofielen met de grootste zorg worden samengesteld en uitgebracht, kunnen geen waterdichte garanties worden verstrekt. Wel wordt de berichtgeving vanuit eigen bron zowel als van externe professionele research pas na due diligence naar buiten gebracht. De deelnemer is te allen tijde zelf verantwoordelijk voor de opvolging alsmede de aan- en verkoopbeslissingen die hij/zij hieraan ontleent. 

Het portefeuillebeheer blijft onder het ressort van Robert Broncel, waarbij de deelnemer de vrijheid heeft al dan niet opvolging te geven aan de aanwijzingen ter zake. Het kan voorkomen dat door onvoorziene omstandigheden berichten te laat worden opgenomen zonder dat hiervoor verantwoordelijkheid kan worden genomen. Voorts zal de waarde van de portefeuille fluctueren en kunnen er nooit garanties voor de toekomst aan worden ontleend. 

Het intellectueel eigendom van de portefeuille, analyses en copyrights liggen bij Robert Broncel. Verder mag er zonder toestemming NIETS van deze site worden gekopieerd of op de een of andere wijze elders worden weergegeven.

2019 © Robert Broncel