|
|
ANDERE TIJDEN (X)
(1 oktober 2018) |
In tien jaar
na het Lehman débâcle en de daarop volgende financiële crisis is
de S&P index in één streep van 800 naar ruim 2900 punten
gestegen. Zonder dat de oorzaken tot deze crisis wezenlijk zijn
weggenomen. Intussen constateren we een aldoor stijgende
schuldgroei terwijl de “aangroei” op de beurs deze ontwikkeling
blijft versluieren. Hieronder de langste en meest stabiele
bull run ooit! |
|
Deze ‘fake
bull’ was het gevolg van het domweg “pappen en vooral natten”
als enige “remedie”, waarbij Japan als “lichtend voorbeeld”
gold. Immers, de Bank of Japan probeert al sinds de gigantische
koersval van de Nikkei in 1989 van bijna 40.000 punten tot
beneden 8.000 punten alles in het werk te stellen om het Japanse
financiële bouwwerk middels ultra lage rentes en opkoop van
staatspapier annex aandelen te stutten. Een Nikkei stand van
bijna 24.000 punten na zoveel jaar steekt nog schril af tegen
het procentueel veel sterkere herstel op Wall Street.
Ondanks de
gigantisch opgebouwde staatsschuld ad 2,5 maal het BBP hoor je
nog steeds geen Japanner kreunen. Hoe kan dat? Het gaat toch
immers goed in Japan?! Behalve als de Japanners zich beginnen te
realiseren dat ze slachtoffer en slaaf zijn van een totaal
verziekt en failliet financieel systeem dat hen sooner or
later aan de bedelstaf zal brengen, tenzij goud uitkomst
biedt. Dat is gezien de Japanse oorlogsbuit niet ondenkbeeldig.
Uiteraard is hierover nog nooit opening van zaken gegeven. Hoe
dan ook wordt de Japanse beurs door diverse analisten (nog
steeds) in een positief daglicht gesteld. Kennelijk vanwege het
blinde geloof in de kunsten van de BoJ. |
|
Het kan
nauwelijks verwondering wekken dat de Fed niet voor een betere
optie wist te kiezen. Na eerst “de wateren te hebben getest”,
werd begin maart 2009 de befaamde QE gelanceerd door de digitale
geldluiken wagenwijd open te zetten in combinatie met ultra lage
rentes. Goldman Sachs toeterde toen direct van de daken dat dit
goed zou zijn voor de beurs en dat bleek inderdaad feilloos het
geval te zijn. De “grote jongens” sprongen er gelijk gretig in.
Zij wisten
immers dat het zgn. Plunge Protection Team (PPT daterend van de
Wall Street Crash in 1987) in werking zou worden gesteld om
middels ETF (mandjes aandelen) aankopen de beurs weer nieuw
leven in te blazen, zo ook nog steeds vandaag de dag. Deze
stelselmatige ‘dark money’ injecties kunnen niet anders worden
omschreven als de grootste “gelegaliseerde” valsemunterij ooit!.
Iedere onderdaan die hiervan wordt beticht heeft een
probleem, zo niet ‘de superbanksters’! Sterker, ze zouden er
zelfs persoonlijk hun voordeel mee (kunnen) doen. Een betere
omschrijving als staatskapitalisme is niet voorhanden.
Op basis van
“deze beursoperaties” verscheen Nomi Prins vorige week met haar
‘Dark Money Monitor’. Middels haar opgedane ervaring bij Lehman
Bros en Goldman Sachs kent ze de “de roerselen” van de Fed als
geen ander. Als volbloed insider heeft ze op basis
hiervan een programma ontwikkeld om zgn. ‘dark money spikes’ te
traceren. Volgens haar wordt er per maand een slordige $40 tot
$45 miljard op de beurs gestort in dagelijkse porties op een
vast tijdstip tussen 12.45 en 13.15 uur (Eastern Time) en
voorts additioneel op “zwakke” beursmomenten. Je kunt er de klok
op gelijk zetten, zei ze!
Sinds maart
2009 is er intussen op deze wijze een slordige $140 biljoen (12
nullen) op Wall Street geïnvesteerd. We kunnen bijgevolg spreken
van de grootste “kunstbeurs” ter wereld die verder omhoog zal
worden gedreven zolang “dit lijntje” niet breekt. Daarbij
geholpen door de terugkoopacties van grote ter beurze genoteerde
bedrijven. Naar het zich laat aanzien is dit het allermooiste
sprookje” in ‘faky, funny en phony Disney Land’. Het is de ‘feel
good feeling’ waarop aldoor wordt ingespeeld zonder er bij te
vermelden dat deze handelwijze gegeven de backlash van de
crisis in 2009 op goed moment een volstrekt doodlopend pad zal
blijken te zijn! De economie lijkt hiermee weliswaar voor de
kortere termijn gered totdat de schuldinflatie ondraaglijk
blijkt. Sterker, het vereist al geruime tijd steeds meer
inspanning, gezien de afnemende opbrengsten per dollar
investering. |
|
De situatie
wordt explosief op het moment dat de rente verder stijgt - het
draaipunt van een nieuwe crisis. Feitelijk had het monetaire
system 10 jaar geleden al gesaneerd dienen te worden toen er nog
sprake was van een aanzienlijk lagere schuldenlast! Maar we
mogen volgens Einstein niet verwachten dat het veroorzaakte
probleem wordt opgelost middels de denkwijze die dat heeft
veroorzaakt. Geen enkele beleidsmaker zal het wagen het huidige
“papieren” herstel om zeep te helpen. De angst was al dermate
groot dat de Federal Reserve er “graag” $43 biljoen voor over
had om het failliete systeem in stand te houden. Ondanks alle
goede afbouwvoornemens sinds 2017 is hiervan nog maar bitter
weinig terecht gekomen! |
|
Opvallend is
dat de Fed sinds medio juni geen inzicht meer verschaft in de
afbouw van haar balance sheet getuige bovenstaande chart.
Bij navraag werd hierop geen nadere uitleg verstrekt.
Waarschijnlijk dient hieruit te moeten worden afgeleid dat het
afbouwvoornemen gezien de verwachte negatieve gevolgen ongemerkt
weer in de vrieskast is verdwenen.
Intussen wordt
er flink gespeculeerd op het beurssentiment, zowel in negatieve
als positieve zin. Hierbij de volgende overwegingen:
Negatief
gehanteerde argumenten
De yield curve (renteverschil tussen de korte en
langer lopende rente) is al eerder aan de orde geweest maar
heeft een lange adem. In het algemeen geldt een zgn. inverted
yield curve als een indicator voor een naderende recessie binnen
12 tot 24 maanden. Inmiddels is de 10-jaars rente de kritische
barrière van 3% gepasseerd zonder een zichtbare rimpeling op de
beurs tot dusver. Waarom? Wellicht in de verwachting dat een
hogere rentetrend geen stand houdt gezien de ontwikkelingen in
de opkomende markten alsmede de nog moeilijk in te schatten
gevolgen van de handelsoorlog met China. Wel zichtbaar zijn
intussen de waardedalingen van de EM valuta’s. |
|
Het verschil
tussen 100 en de schaal daaronder geeft de daling aan per
aanvang 2018. De neergang van de valuta-verhouding
met de dollar heeft het voordeel dat er weliswaar goedkoper kan
worden geëxporteerd maar omgekeerd wordt de import duurder en
dat doet in de meeste gevallen de betalingsbalans verkrappen.
Daarbij komt nog een verwachte extra druk vanuit de debt
service (rente plus aflossingen) in duurdere dollars. De
verslechterende omstandigheden binnen de EM’s kunnen bijdragen
tot een zwakkere wereldhandel en een teruglopend sentiment. De
Asian Development Bank waarschuwde afgelopen week voor een ‘Asia
Slowdown’ in 2019.
In China zien
we de schuldvorming thans iets afvlakken maar de gevolgen van de
handelsperikelen kunnen straks aanleiding zijn om de
(binnenlandse) groei met extra steunmaatregelen sterker te
activeren. Ook dat betekent extra schuldvorming die alleen
middels een sterkere economische groei kan worden opgevangen. De
nadruk zal bijgevolg op verdere stimulering van de binnenlandse
economie komen te liggen. |
|
In termen van
de schuldvorming ontlopen de drie grootste machtsblokken elkaar
maar weinig. Dat betekent dat ze alle even gevoelig voor een
mondiale schuldencrisis zijn. China, Rusland en Europa hebben
gezien hun goudvoorraad een betere kans van overleving. Van de
V.S. is volstrekt onduidelijk hoeveel eigen goud zich (nog) “in
de kelders” bevindt. Hierover wordt als het graf gezwegen,
terwijl dat goud in de jaren ’30 wel door de onderdanen
bijeengebracht is. Gezien de geringe mediale belangstelling
hiervoor blijft dit een “slapende” aangelegenheid!
Positief
gehanteerde argumenten:
-
Het
vertrouwen in de beurs blijkt nog steeds aanzienlijk te zijn
-
De
eerstkomende renteverhoging is reeds ingeprijsd –
realistisch of niet
-
Boud, maar
naar verwachting zal een renteverhoging geen schadelijke
effecten voor de rentegevoelige sectoren opleveren - weinig
realistisch
-
Eventuele
loonstijgingen zullen geen inflatoire gevolgen hebben – valt
niet te zeggen
-
Toenemende
begrotingstekorten boven $1 biljoen ’s jaars zullen de
economische groei blijven bevorderen – blijk van ongerijmd
optimisme
-
Politieke
onrust zal geen invloed op de financiële markten hebben noch
op het bestedingsgedrag van de consument – hangt van de
soort onrust af
-
Een
verdere appreciatie van de dollar met gevolgen voor de EM
zal geen economische terugslag veroorzaken noch enige
invloed hebben op de huidige status van de banken – ijdele
hoop!
-
Geopolitieke onrust als gevolg van Brexit, Italië, Iran,
Rusland, Syrië, Turkije, Brazilië (verkiezingen), Venezuela
en Argentinië zal de financiële markten niet in beweging
brengen – valt niet te onderschatten
-
De
financiële markten zullen positief gestemd blijven als
gevolg van de ingrepen van het PPT en aandelen
terugkoopprogramma’s door het bedrijfsleven (tegen maximum
koersen) – dat zou goed kunnen maar blijft een pure
kunstmatigheid.
Intussen heeft
Fed president Jerome Powell gezien de “robuuste” Amerikaanse
economie met 4,2% groei in het tweede kwartaal (vooral als
gevolg van de belastingvoordelen!) een nieuwe renteverhoging van
een kwart procent afgekondigd. Dat was zeer tegen de zin van
Trump die als gevolg daarvan een hogere dollar en een oplopend
negatieve handelsbalans vreest.
|
|
Tevens
benadrukte Powell de reeds in het vooruitzicht gestelde
renteverhogingen van de Federal Fund Rate (korte rente) tot het
niveau van 3,5% in 2019 (thans 2%). Dat wordt een ware testcase
in de wetenschap dat de rentelasten een steeds zwaardere druk op
het budget zullen leggen. Volgens de Congressional Budget Office
(CBO) zullen deze lasten vanuit de voorgestelde renteverhogingen
tegen 2023 meer dan $900 miljard bedragen, waarmee het
defensiebudget zou worden gepasseerd (‘a kiss of death’).
Daarmee komt het einde van de hegemonie van de dollar in zicht,
hetgeen de rest van de wereld na alle sancties in feite niets
liever wenst. |
|
Juist de
gevolgen voor de rest van de wereld – wellicht met uitzondering
van Europa – zullen de Fed naar alle waar-schijnlijkheid
in de loop van 2019 nopen op haar schreden terug te keren,
waarmee “het failliet” van het systeem zou worden onderstreept!
Robert Broncel
Copyright,
1 oktober 2018
PS. deze column wordt ook aan DNB president Klaas
Knot verzonden. |
|
|
|
|
|
|