Als lezer van deze column raak je zo
langzamerhand vermoeid bij het lezen van de daarin geschetste
verwachtingen zonder tot dusver enige bevestiging daarvan in de
praktijk terug te hebben gezien. Is er dan wel reden tot zorg nu
er zoveel rust op de financiële markten heerst met de rente ver
beneden recessieniveau, de beurzen in de hoogste sferen
verkeren en een VIX (onrustindex) met een laagste stand rond 10.
Stilte voor de storm, schijn bedriegt?
Gebeurtenissen kunnen hun schaduwen soms ver
vooruit werpen maar ook plots “toeslaan”, terwijl in dit geval
de meest voorspelde ontwikkeling als gevolg van de ongehoord
hoog opgelopen schuldbubbel op zich laat wachten. Het cruciale
sneeuwvlokje dat de lawine teweeg brengt, blijkt nog niet te
zijn gevallen. Toch zou het uiterst onvoorzichtig zijn om nu in
“deze metersdikke laag rulle sneeuw” met een heerlijk zonnetje
in de rug te gaan skiën.
Verwonderlijk genoeg was het Goldman Sachs CEO
Lloyd Blankfein, die vorige week op een conferentie in Frankfurt
“losjes” meedeelde‘that the financial markets have been going
up for too long’ met de langste bull ooit na de
financiële crash in 2008. Zo bleek het voortschrijdend 12-maands
gemiddelde van de ‘adjusted’ winst per aandeel in de S&P sinds
medio 2012 met 12% te zijn gestegen tegen de S&P zelf met ruwweg
80%. Een onderwerp dat middels Schillers CAPE RATIO (Cyclically
Adjusted Price-to-Earnings)
gemeten over een periode van 10 jaar rond de stand van 30 al
eerder aan de orde was gekomen.
Welke motivatie Blankfein had om juist op die
plek om de hoek bij de ECB deze uitspraak te doen, laat zich
gissen. Of het moest zijn dat hij het tijd vond z’n stem te
verheffen nadat hij zich al eerder tot “god van het financiële
bestel” had bestempeld of om specifieke redenen(?).
Vastgesteld kan worden dat Goldman als meest
“doorgewinterde” instituut met vele lawsuits in haar
kielzog inderdaad de spin in het wereldwijde financiële systeem
is geworden. Zo heeft GS al drie Fed voorzitters en vier
ministers van Financiën afgeleverd, terwijl ook de huidige ECB
president Draghi uit dit huis stamt, dat al eens het “Kremlin
van Washington” werd genoemd.
Blankfein heeft gelijk als hij stelt dat het
bizar is dat het dividend bij veel bedrijven al dikwijls hoger
is dan de rente op hun uitstaande leningen. Om af te stevenen op
een “normaal” en evenwichtiger monetair beleid zal de rentestand
zeker richting 3% à 4% moeten opschuiven. Waarom gebeurt dat
dan niet terwijl er toch sprake is van een licht economische
groei?
Wel, omdat de beurs bij een dergelijke
renteverhoging een zeer forse veer zou laten, omdat er met veel
geleend geld (hefboom!) wordt gewerkt alsmede met zgn.
security-based loans*. Ook de vastgoedmarkt zou er zwaar
onder te lijden krijgen alsmede bedrijven met te hoge schulden
op de balans en tenslotte de ontwikkelingslanden die doorgaans
in dollars lenen.
De almacht van de beheersing van de financiële
markten is bij de centrale banken komen te liggen. Dat is de ene
kant van de medaille. De andere is dat deze instituten zich met
het nul-rente beleid het rentewapen (hoe vaak herhaald in deze
column?) uit handen hebben geslagen. Het zijn intussen ‘lame
ducks’ geworden, alleen wordt dat er niet bijgezegd.
Bijgevolg is er slechts sprake van een schijnmacht! In
casinotermen zou het ‘game over’ zijn. Toegeven op dit punt kan
echter niet dus resteert er een soort status quo ‘to kick
this can further down the road as long as it takes’ in een
poging de onvermijdelijke systeemimplosie te omzeilen.
Met dit versluierde centrale bankenbeleid wordt
gesuggereerd dat deze bubbel ‘up ewig’ in stand kan worden
gehouden. Anderzijds zal men zich binnenskamers ongetwijfeld
realiseren dat een systeem oncontroleerbaar wordt naarmate de
risico’s en ‘moral hazard’ zijn opgeklopt tot volstrekt
onhoudbare niveaus, met instabiliteit als intrinsiek kenmerk van
het systeem. |