(8 september 2015)

De mondiale monetaire instabiliteit duurt voort zonder dat er sprake is van zichtbaar afnemend vertrouwen op grond waarvan het monetaire systeem slechts functioneert. Alleen is er sprake van een ietwat verhoogde risicoperceptie gezien de nogal schommelende beurzen. Voor het overige is er niets opgelost, ergo wordt de bestaande schuld nog steeds met meer schuld geplempt (EU, Japan!) in de ijdele hoop meer inflatie en meer economische groei te kunnen genereren.

We hebben gezien hoe de rente sinds 2008 werd vernullificeerd en als gevolg daarvan de aan de dollar gerelateerde markten middels geleende dollars bijzonder hebben kunnen profiteren. Nu de Fed zich in de ZIRP (Zero Interest Rate Policy) jas heeft genaaid, wordt er weliswaar al geruime tijd met een renteverhoging geschermd doch zonder hiertoe nog te zijn overgegaan. De gevolgen waren evenwel al evident: de dollar is intussen tegenover alle andere valuta gestegen met toenemende spanningen op het monetaire wereldtoneel. Die spanningen richtten zich ook op de koppeling van de Chinese munt aan de dollar (met een marge van enkele procenten). Daar de politiek van de Chinese machthebbers er op is gericht hun munt straks in het SDR mandje (IMF) te doen belanden, dit met het oog op meer invloed op het mondiale monetaire systeem, werd zo veel mogelijk valutastabiliteit met de dollar nagestreefd totdat deze druk te groot bleek.

Intussen hadden wereldvaluta’s als de euro en de yen al een slordige 20% tegen de dollar ingeleverd. De daling van deze munten vond plaats op een moment dat de Chinese economie zich in de eerste transitiefase bevindt van een export gedreven naar een consumptie gedreven economie. Tegen die achtergrond is de devaluatie van de Chinese munt zeer bescheiden te noemen maar wel de belangrijkste verklaring voor de huidige beursvolatiliteit anticiperend op de mogelijkheid dat er meer daling van de deze munt in het verschiet zou kunnen zitten. 

Een ander facet vormt de zeer ruimhartige financiering van de Chinese economische groei sinds 1989 met een interne schuld oplopend tot ruim $28.000 miljard (taxatie McKinsey) en deze vormt nu een flink blok aan het economisch been. Doordat de exportpositie verzwakte als gevolg van een te dure munt enerzijds en anderzijds vraaguitval vanuit het buitenland zat er weinig anders op dan de munt toch wat af te waarderen..

Dus waar de centrale bankiers van de grootste economische machtsblokken als de V.S., Europa en Japan ondanks lage rentes en de geldpers de economie maar nauwelijks in beweging weten te krijgen, geldt voor China dat het roer om zal moeten. De handicap daarbij is dat veel logge en door corruptie gedreven staatsbedrijven naar de beurs zullen moeten gebracht. Dit wordt de grootste uitdaging voor het land met als aantekening dat wanneer dit proces niet in goede banen wordt geleid er grootschalige sociale onrust kan uitbreken. Het is mede om deze reden dat de corruptie nu met harde hand bestreden wordt.

Daar China qua volume inmiddels tot de grootste economie ter wereld kan worden gerekend zal elk spektakel aldaar tot nieuw spektakel elders in de wereld leiden zolang de rest van de wereld haar zaakjes niet op orde heeft. Zoals boven gemeld is daarvan in de verste verte geen sprake. Aannemelijk is bijgevolg dat de nervositeit en volatiliteit op de beurs een toenemende rol zullen gaan spelen. Met de afnemende economische groei in de BRIC naties, de geringe groei binnen de eurozone en de opgeklopte groei in de V.S. wordt het draadje van vertrouwen wel steeds dunner. Hierbij mag vooral niet worden vergeten dat de zeer bescheiden groei sinds 2008 alleen werd bereikt middels verruiming van de geldhoeveelheid (QE).

Hiervan schijnen tot dusver nog maar heel weinigen wakker te liggen. Dat houdt verband met het feit dat we te maken hebben met een generatie beleidsmakers, fondsmanagers, analisten en beleggers die na de jaren ’70  is opgegroeid met een monetair systeem zonder enige koopkrachtverankering. Om die reden beseffen zij nauwelijks of niet de effecten van de verruiming van de geldhoeveelheid, hetgeen niet meer voorstelt dan trekken aan een comatisch paard dat af en toe nog een keer een beetje met z’n staart zwaait.

Echter, we weten niet wanneer de dood intreedt zomin wanneer de geboorte zich aandient. Eén ding weten we wel zeker: elke cyclus begint en eindigt liggend. Van een blijvend herstel van het huidige monetaire systeem kan nooit meer sprake zijn, ook al laten we ons nog zo graag door de schijn van de dag bedriegen. Het feit dat Lehman alleen al in Nederland met bijna €25 miljard het grootste failliet ooit in ons kleine landje liet aantekenen, ligt bij mij nog vers in het geheugen maar lijkt elders al lang vergeten.

Intussen blijkt opnieuw de ‘spread’ tussen de S&P 500 en de HY Bond ETF (HYG) de meest alarmerende indicator te zijn sinds de val van Bear Stearns in 2007. U herinnert zich nog dat de ondergang van Bear Stearns vooraf ging aan die van Lehman.

Zolang de beurs, de rente en de goudprijs onder controle van de centrale bankiers (BIS in Basel) blijven, zou dit labiele evenwicht nog wel even stand kunnen houden. De vraag is in hoeverre de druk van de groep van opkomende landen om de rente niet te verhogen effectief zal blijken te zijn. Ze worden hierin overigens gesteund door mevrouw Lagarde van het IMF.

De kans is trouwens even groot dat de geldpers weer wordt aangezet als er geen beweging in de inflatie komt. Dat zal tot gevolg hebben dat de dollar opnieuw daalt met een reeks aan nieuwe valutadalingen in het vat met een negatief effect op de wereldeconomie. E.e.a. wordt reeds weerspiegeld in de vrije val van de container vrachttarieven van Azië naar Europa met maar liefst 60% in een luttel aantal weken.

Een verzwakkende wereldeconomie heeft uiteraard ook gevolgen voor de grondstoffen, met name voor de grondstoffenlanden zoals Australië, Indonesië, Zuid-Afrika, Brazilië en Canada die met steeds lagere prijzen worden geconfronteerd. Dat riekt naar een mondiale deflatie die centrale banken inderdaad zal aanzetten de geldpers opnieuw in te zetten. Indien mevrouw Yellen woordbreuk pleegt door inderdaad niet de rente te verhogen zou dat eveneens een aanleiding kunnen vormen voor een forse deuk in het nu nog aanwezige vertrouwen. Dat vertrouwen zou ook de kapstok kunnen zijn voor het feit dat het wantrouwen in de politiek al lang gezaaid is maar dat niemand de consequenties van een failliet systeem wil overzien, omdat dit ons wereldwijd in grote armoede stort met alle daaruit voortvloeiende gevolgen!

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Een ander teken aan de wand vormt de almaar toenemende druk van de NAVO op Rusland. Opnieuw werd er een commandopost geopend nu in Litouwen, vlak bij de Russische grens. De andere posten zijn gesitueerd in Estland, Letland, Polen, Roemenië en Bulgarije. Ook aan de Russische zuidgrens in Turkije hebben de Amerikanen nieuwe versterkingen ingevlogen onder het mom gericht te zijn tegen IS. Hierop werd Griekenland verzocht het luchtruim te sluiten voor Russisch vliegverkeer. De Russische ambassadeur bij de NAVO fulmineerde dat er sprake was van een kunstmatig gecreëerde confrontatie ‘following the logic of the Cold War’. Hebben wij iets van de Russen te vrezen? Het antwoord is natuurlijk volmondig “neen”! Vanuit Russisch perspectief bekeken lijkt de situatie aanzienlijk dreigender en de vraag is of die dreiging lang getolereerd blijft of wel hoe sterk zijn de Russische zenuwen?

Het opvoeren van de militaire druk op Moskou kan dus zeer goed beschouwd worden als een bewuste optie om achter de hand te hebben voor een openlijke confrontatie op het moment dat de monetaire implosie plaats vindt. Immers, de natie blijft dan uit angst achter het beleid staan in plaats van de supermarkt leeg te roven of beide. Met een harde confrontatie vang je trouwens twee vliegen omdat daarmee tevens de vluchtelingenstroom zou worden ingedamd.

Dat het er niet leuker op wordt, moge eveneens blijken uit de woorden van de ernstig zieke oud-president Carter, die zich onlangs liet ontvallen dat ‘the U.S. has become just an oligarchy with unlimited political bribery’, woorden waarop hij niet meer zal worden afgerekend.

Ook Peter Schiff, CEO van EuroPacific Capital, liet zich niet onbetuigd door onlangs in een CNBC interview te verklaren dat ‘America is on a race to the bottom’ en ‘the market’s pipe dream is ending’ Tevens hield hij vol dat het goud op minstens $5.000 zo niet op meer zou moeten staan. Hij gaf weer dat ‘there is a growing sense across the financial spectrum that the world is about to turn some type of financial page’ (binnen het financiële spectrum is er sprake van een groeiend gevoel dat we op het punt staan om een soort financiële pagina om te slaan) en hij doelde daarbij op “quantitative tightening” dat de schuldafbouw zou moeten bevorderen of wel “QE’s Evil Twin”. Dit vooral nu de animo vanuit de opkomende markten om nog langer Amerikaans schuldpapier op te kopen tot nul is gedaald en bijgevolg bijdraagt tot een stijgende rentetendens: de doodklap voor de Amerikaanse en zeg maar voor de wereldeconomie en uiteindelijk ook voor de dollar!

Intussen sloeg Ron Paul, Republikeins ex-presidentskandidaat en groot goudmijnbelegger eveneens op de trom met zijn woorden ‘welcome to the great transition as we live in an age in which the policies of the past are coming to an end, the Keynesian model did not work and we need to present an alternative’ (hij verwelkomt de grote transitie in een tijdperk waarin het beleid van het verleden z’n langste tijd gehad heeft, het Keynesiaanse model geen stand hield en er een alternatief moet worden aangedragen)

Voorts stelde Bill Gross, voormalig PIMCO baas, dat er in de laatste zes jaar een ware “Frankenstein” economie is gecreëerd met als gevolg opgeblazen aandelen- en obligatiemarkten zonder enig alternatief. Een lage rentestand doet immers vermoeden dat we in een soort ‘Alice in Wonderland’ economie leven.

Tenslotte liet Larry Summers als kandidaat Fed president en opponent van Janet Yellen er evenmin een misverstand over bestaan: ‘a Fed rate hike might just be the spark that ignites the next financial crisis’ (een renteverhoging kan de vonk zijn voor de volgende financiële crisis).

Gelet op dit soort uitspraken is het niet bevreemdend dat China onderwijl doende is van haar U.S. Treasuries af te komen, waarvan het land nog een slordige 3.650 miljard “op de plank” heeft liggen. Dit tevens om de eigen munt te stabiliseren. Volgens Bloomberg ging er tot voor kort maandelijks gemiddeld een slordige $40 miljard de deur uit. Gezien die voorraad heeft China nog geen direct belang bij een implosie van de dollarhegemonie maar wel bij een lage goudprijs. Immers, het land beschikt nochtans over een fractie aan goud afgezet tegen de voorraad Amerikaans staatspapier “op de plank”. Dit geeft de Fed vooralsnog “ruimte” om het huidige beleid met of zonder renteverhoging voort te zetten, ofschoon het fiatpapier inmiddels is verworden tot niet meer dan een ‘barberous relic’, met een variant op Alan Greenspan’s uitspraak over goud.

Zojuist ontvangen - terzijde maar niet onbelangrijk: China komt uit met een eigen oliecontract met notering in yuan om niet langer afhankelijk te zijn van het Brent of WTI contract waarmee de petrodollar op de tocht wordt gezet! Dit contract zal met ingang van volgende maand worden verhandeld op de Shanghai International Energy Exchange (SIEE).

Wellicht is het goed de niet altijd even zichtbare gevolgen van het Zero Interest Rate model nog eens even nader onder de loep te leggen:

• behoudende beleggers komen steeds meer onder druk te staan om meer risico te nemen hetgeen tot misallocatie of foutieve bestemming van hun kapitaal leidt en tot het ontstaan van prijsbubbels

• het zoete gif van een lage rente leidt voorts tot een substantiële prijsinflatie van aandelen, obligaties, kunst, vastgoed maar opvallend genoeg (niet zonder reden) niet van commodities c.q. edelmetaal – als ‘leading indicator’ de kanarie in de kolenmijn

• structureel lage rentes in geïndustrialiseerde naties leiden tot besmettelijke effecten op de opkomende markten

• lage rentes zetten aan tot een lagere risicoperceptie ter zake van koopkrachtverlies bij het aangaan van nieuwe beleggingsactiviteiten

• het belang van het fiatpapier als ruilmiddel neemt zelfs in belang toe, terwijl haar rol als ‘store of value’ juist hierdoor afneemt

• middels het doorrollen van non-performing loans worden zombie banken (die hebben we nog steeds!) kunstmatig in leven gehouden

• lage rente verleidt (lagere) overheden om juist meer te gaan lenen

• lage rente leidt tot inkomensverlies voor o.m. spaarders, pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen

• het nieuw gecreëerde geld leidt slechts tot een vermogenstransfer van de latere naar de eerdere ontvangers als gevolg waarvan een kleine minderheid profiteert ten koste van de grote meerderheid.

Deze perverse ontwikkelingen doen zich voor onder het toeziend oog van de centrale bankiers of zij die in de eerste plaats onze koopkracht dienen te beschermen! Dit in de wetenschap dat vergroting van de geldhoeveelheid de wereld niet verrijkt maar slechts de schijn dient!

Dramatisch is echter wanneer de aap definitief uit de mouw komt als blijkt dat er niet meer voldoende schuldpapier voorhanden is om door de centrale bank opgekocht te kunnen worden. Dat zou met andere woorden impliceren dat de QE pijp op goed moment leeg raakt. Zo liet ECB bestuurder Ewald Nowotny gisteren via Bloomberg weten dat de ECB inderdaad oploopt tegen een ‘brick wall’ doordat er onvoldoende schuldpapier voorhanden is om op te kopen. Dit moet ook bij meneer Draghi zijn doorgedrongen. Hiermee zou een einde komen aan het huidige ruime beleid en dat zelfde probleem dreigt volgens Takuji Okubo, hoofdeconoom van Japan Macro Advisors over een paar jaar ook voor Japan en dan?

Dat zou zo maar de totale implosie van het monetaire systeem kunnen inluiden, een scenario dat binnen het IMF met de meeste vrees wordt gevreesd. Er is dan nog één tijdelijke uitweg door in deze race naar de bodem nog meer uitstel te creëren namelijk door nog meer ‘fake’ staatsschuldpapier uit te geven, hetgeen niets meer of minder dan valsemunterij is. Dat zouden wij als individu of bedrijf eens moeten proberen! In elk geval blijft deze column nu het er op aankomt ‘period’ gefocust op “de volgende fase”.

Robert Broncel

Copyright, 7 september 2015

PS. deze column wordt ook verzonden aan premier Mark Rutte, DNB president Klaas Knot alsmede aan de fractieleiders van de belangrijkste politieke partijen in de Tweede Kamer. Voorts staat het iedere lezer vrij deze column met elke andere geïnteresseerde partij te delen.

Disclaimer Portefeuille 

Hoewel alle berichtgeving alsmede de fondsprofielen met de grootste zorg worden samengesteld en uitgebracht, kunnen geen waterdichte garanties worden verstrekt. Wel wordt de berichtgeving vanuit eigen bron zowel als van externe professionele research pas na due diligence naar buiten gebracht. De deelnemer is te allen tijde zelf verantwoordelijk voor de opvolging alsmede de aan- en verkoopbeslissingen die hij/zij hieraan ontleent. 

Het portefeuillebeheer blijft onder het ressort van Robert Broncel, waarbij de deelnemer de vrijheid heeft al dan niet opvolging te geven aan de aanwijzingen ter zake. Het kan voorkomen dat door onvoorziene omstandigheden berichten te laat worden opgenomen zonder dat hiervoor verantwoordelijkheid kan worden genomen. Voorts zal de waarde van de portefeuille fluctueren en kunnen er nooit garanties voor de toekomst aan worden ontleend. 

Het intellectueel eigendom van de portefeuille, analyses en copyrights liggen bij Robert Broncel. Verder mag er zonder toestemming NIETS van deze site worden gekopieerd of op de een of andere wijze elders worden weergegeven.

2011 © Robert Broncel