Op weg naar de
‘roaring twenties’ anno 21e eeuw beginnen de centrale
bankiers na ruim tien jaar met tegenzin in te zien aldoor aan
een “dood paard” te hebben getrokken. Of: ze wisten het wel maar
meenden hiermee tenminste uitstel van executie te kunnen
bewerkstelligen. ‘Extend and pretend’! Dat is inderdaad gelukt,
zij het tegen een bijzonder hoge prijs nu de schuld sinds 2008
mondiaal met een factor drie is opgelopen! Wie draait hiervoor
op?
Betekent dit
dat een (eventueel) voortschrijdend inzicht ook tot een ander
beleid gaat leiden? Daar lijkt het in ieder geval niet op nu
juist opnieuw wordt geopteerd (onder druk van Trump) voor nog
lagere rentes. Ook Draghi en opvolgster Lagarde denken die kant
uit. Dat gaat wederom ten koste van de spaarders en
pensioenfondsen maar ook de banken komen steeds meer in het
nauw, terwijl de risicoperceptie meedaalt! Dit alles is bij de
centrale bankiers maar al te bekend maar niets doen dan wel de
rente juist hoger bijstellen leidt vrijwel direct tot deflatie
en stagnering van de economie. Andere “smaken” dan de handdoek
in de ring gooien, zijn er niet. Behalve kiezen voor een ‘reset’
maar dat gaat met gevoelige woelingen in alle toonaarden gepaard
die men liever uit de voeten blijft gaan. .
Hoe verder?
Intussen is
het zoeken naar mogelijk andere oplossingen om uit deze
bijzonder benarde situatie te ontsnappen nooit verder gekomen
dan het Japanse scenario sinds 1989 te volgen toen de Nikkei van
40.000 punten afgleed naar beneden 10.000 punten en zich met
veel pappen en nathouden slechts gedeeltelijk wist te
herstellen.
Voorafgaand
aan de bijeenkomst van de centrale bankiers in Jackson Hole
vorige maand liet Larry Summers als voormalig hoofd van de
National Economic Council onder president Obama er geen
misverstand over bestaan door te verklaren dat ‘the central
planners are impotent and there’s nothing anyone can do to save
the world from doom’.
De bijna
ex-gouverneur van de Bank of England Mark Carney zag ook niet
veel muziek meer in de huidige rol van de dollar als ’s werelds
reservemunt. In dat kader sprak hij zelfs van de ‘dollar’s
destabilizing reserve status in the world economy’. Voorts
was hij van mening dat de centrale bankiers zich zullen moeten
beraden omtrent de vervanging van de dollar als
“hegemonie”valuta. Hierbij dacht hij aan Facebook’s digitale
Libra en ook aan IMF’s muntenmandje SDS (Special Drawing Rights).
Dat gaat in beide gevallen niets opleveren daar dit mandje niets
anders bevat dan “failliete” valuta’, met de dollar als
belangrijkste onderdeel.
Het is
bovendien volstrekt ondenkbaar om “een club” als Facebook te
installeren als uitgever van een wereldmunt. Ook memoreerde hij
bitcoin maar die zal dan wereldwijd toch eerst gereguleerd
moeten worden en bij voorkeur onder toezicht van het IMF worden
gesteld. Zonder een verdere referentie is dit geen optie ‘if
worse comes to worse’.
Goud*
Het meest voor
de hand liggend blijft om goud middels een noodzakelijke
revaluatie opnieuw als eeuwenoud en beproefd koopkrachtanker in
te voeren. Alleen ditmaal komt er een bijzonder hoog
prijskaartje aan te hangen. Immers, de uitstaande schuld zal hoe
dan ook op enige wijze geaccommodeerd dienen te worden om deze
in het nieuwe systeem “een draaglijk aanzien” te geven. Die
schuld valt niet weg te poetsen, zelfs niet in de wetenschap dat
invoering gepaard zal gaan met een heftige inflatie en wellicht
sociale onrust! Ongeacht voor welke oplossing wordt geopteerd,
valt aan schuldsanering niet te ontkomen! Behalve in Azië waar
men veel beter is toegerust op een monetaire aardverschuiving en
goud al sinds mensenheugenis als bakermat van het monetaire
systeem dient.
Ondanks de
thans teruggevallen Chinese munt als gevolg van de handelsoorlog
met de V.S. geniet ook bij Carney de renminbi als een mogelijk
fiat alternatief van de dollar. Maar die munt staat thans nog
ver af van het moment om de reservestatus over te nemen. Zie ook
mijn vorige columns. Niettemin geldt dit voor China als een
lonkend perspectief temeer daar het aandeel van de dollar in de
mondiale economie terugloopt. Evenwel kennen we de figuur die
hier mordicus tegen zal zijn: president Trump die zich
realiseert dat MAGA (Make America Great Again) in dat geval zal
ontaarden in MASA (de ‘S’ staat voor Small).
Het is in dit
kader wellicht goed even stil te staan bij ‘the shift’ van het
pond sterling als reservevaluta naar de dollar in de vorige
eeuw. De disruptie als gevolg van WO I bood de V.S. de
mogelijkheid haar invloedssfeer ten koste van Europa (U.K.) uit
te breiden. Tot dan toe verliep de handel in Britse ponden.
Uitbreiding van deze invloedssfeer werd bestendigd door Bretton
Woods (1944) met de dollar als de nieuwe wereldreservemunt
gedekt door goud. Die koppeling werd destijds vastgelegd op 1/35
ounce of anders: een troy ounce was gelijk aan $35. Na de
ontkoppeling in 1971 is de koopkracht van de dollar zienderogen
achteruit gehold en bedraagt thans niet meer dan ruwweg 1/1500
van een ounce. Met de ‘reset’ in het verschiet kom je wellicht
uit op een breuk van 1/10.000e, althans
naar algemene verwachting.
‘Reset’
Gezien de
Amerikaanse belangen zal een ‘reset’ waarschijnlijk niet
vrijwillig tot stand komen, maar waarschijnlijk door een reeks
van opeenvolgende ontwikkelingen worden afgedwongen. Een
soortgelijke ontwikkeling deed zich ook voor ten tijde van het
interbellum toen door gebrek aan coördinatie tussen de monetaire
beleidsmakers een groot tekort aan liquiditeit ontstond dat de
ernst van de Grote Depressie nog eens versterkte en in feite de
aanzet tot WO II vormde.
Onze
oorspronkelijke munt (de gouden florijn uit Florence, vandaar de
afkorting “f” of “fl) speelde in de Gouden Eeuw eveneens een
dominante rol. Die Gouden Eeuw kwam niet bepaald uit de lucht
vallen. Je zou kunnen zeggen dat de 80-jarige oorlog als een
soort ‘blessing in disguise’ gold die de Hollanders “het
voorrecht” verschafte het door de Portugezen en Spanjaarden
veroverde goud en zilver op de ‘American natives’ onderweg op
zee zo veel mogelijk afhandig te maken (Piet Hein).
Zonder deze
buit zou de handel met de Oost nooit op gang zijn gekomen.
Immers, de Aziaten kenden maar één betaalmiddel dat tot op de
dag van vandaag op elke hoek van de straat nog steeds
verkrijgbaar is en vooral als sociaal vangnet dient!
Hoe
betrekkelijk de reservestatus van een munt in het verleden is
geweest, moge blijken uit onderstaande chart over een periode
van een slordige 700 jaar. In deze periode overleefde een
wereldvaluta gemiddeld maar net iets meer dan een eeuw. Wel
dient hierbij aangetekend te worden dat behalve de dollar geen
enkele valuta ooit die officiële status van reserve valuta heeft
gekend. Goud was immers altijd de onderliggende valuta.
Het is sinds
de door Nixon in 1971 geïnitieerde (tijdelijke
zoals hij zei) ontkoppeling altijd een drogreden geweest het
goud af te schilderen als een barberous relic ten faveure
van de ook toen al “redelijk uitgewoonde” dollar. Dat stempel
werd in elk geval in Azië nooit serieus genomen! Bij een ‘reset’
zal China als grootste ‘gold hoarder’ en producent ongetwijfeld
in ‘the world economic driving seat’ plaats nemen. De V.S. is
dan in die rol uitgespeeld! Voor Europa verdient het om die
reden serieuze overweging om op die ontwikkeling te anticiperen. |