DE KRACH?!

(8 augustus 2014)

Wie meent dat het bij een beurskrach blijft als het eenmaal zo ver is, heeft het mis. De beurs maakt deel uit van het mondiale monetair/financiële systeem. Dat systeem wankelt. Een nieuwe beurskrach zal blijken symptoom te zijn van het verval c.q implosie van dat systeem waarbij alle financiële sectoren in het geding zijn. Verreweg de meesten van ons zullen alsnog absoluut geen idee hebben wat de achterliggende oorzaken waren.

Dat gold ook de inwoners van Hiroshima en Nagasaki in 1945 die compleet verrast werden door naar men dacht een natuurverschijnsel dat nooit eerder was aanschouwd, zodat men zich bijgevolg evenmin direct bewust was van de fall out.

In tegenstelling tot de gevolgen in Japan zal de fall out van de financiële impact zich evenwel nagenoeg wereldwijd aftekenen. Alleen landen met name in Azië die zich hierop het beste hebben voorbereid door intensief edelmetaal te sprokkelen zullen hiervan de geringste gevolgen ondervinden. Do as the Asians do, heeft alleen zin als dit buiten de radar van de overheid plaats vindt daar rekening moet worden gehouden met confiscatie dan wel de belastbaarheid ervan (Noodwetje – 1978). Immers, een overheid zonder hard assets houdt op overheid te zijn wanneer de drukpers op de vuilnisbelt ligt. Ongeacht wie je tegen komt, heeft soms wel de klok horen luiden maar de klepel blijft vooralsnog zoek. Dat heeft puur te maken met de beeldvorming (perceptie) die middels het politieke forum en de pers tot stand komt. Deze perceptie (normalcy bias) wordt mede in stand gehouden middels het uitbrengen van statistische gegevens die zoals in landen als China en Rusland onder het ressort van de overheid vallen. De V.S. hebben zich dit voorrecht eveneens toegeëigend en laten niet na deze cijfers (inflatie, werkgelegenheid, economische groei etc.) naar believen “in te kleuren”.

In tijden dat het politiek moeilijk wordt, moet je van de informatieverstrekking van hogerhand geen hoge hoed op hebben. Immers, de waarheid is onder dat soort omstandigheden het eerste slachtoffer, zomin sancties hoeven te berusten op een aantoonbare bewijsvoering. Het doel dat hiermee wordt nagestreefd is om de geesten aaneengeschort te krijgen, juist als er meer moet worden ingeleverd. Voorts opperde de New York Times onlangs dat ‘a lack of major wars may be hurting economic growth’. In de hoogste politieke maar ook monetaire gremia realiseert men zich al lang dat de situatie steeds onhoudbaarder begint te worden. Stom en doof zijn ze niet, ook al wordt er van Rutte tot en met Obama – ook na lezing van mijn columns – op dit vlak radiostilte in acht genomen. Deze radiostilte is überhaupt exemplarisch.  

Hoewel het rottingsproces vóór de val van Lehman veel minder nadrukkelijk aan de oppervlakte trad, is sindsdien de ene aap na de andere vol uit de mouw geschoten.

De oudste en niet de minst belangrijke aap betreft uiteraard de edelmetaalmanipulaties (sinds 1971), vervolgens de rentemanipulatie, daarop de hypotheekderivaten gevolgd door het belenen van andermans effecten, de vernietiging van onze koopkracht middels de drukpers (QE), LIBOR alsmede de valutamanipulaties resulterend in een valutaoorlog waaraan geen enkel land ter wereld zich wist te onttrekken.

Als tamme schapen hobbelen we schouder ophalend overal achteraan alsof het slechts “incidenten” betreft, terwijl het om de kolossale keiharde misdaden (zonder sancties!) aller tijden gaat. Dat geldt overigens ook voor “de toelaatbaarheid” van de gewelddadigheden in het Midden-Oosten. Toeval of niet speelt dit alles zich min of meer tegelijk af. Je zou kunnen zeggen dat we sinds de ondergang van het Romeinse Rijk (waarvan we eens met het Midden Oosten onderdeel waren) nog geen snars zijn opgeschoten.

Zo heeft de lezer van deze column kennis kunnen nemen van de volstrekt uit de hand gelopen derivaten bubble die intussen wordt getaxeerd op een omvang van ca. $1,5 miljoen miljard (in het Engels: quadrillion). Daar het altijd om 2 partijen gaat, dien je dit getal door 2 te delen maar dan nog blijkt de omvang uitzinnig exuberant te zijn. Warren Buffett duidde deze derivaten aan als weapons of mass destruction. Deze handel speelt zich af binnen de clearing instituten die weer grotendeels in handen zijn van de grote banken. Volgens Andrew Huzsar (Rutgers University Business School en oud managing director bij Morgan Stanley) wordt deze handel puur model gedreven. De modellen dienen om de risico’s te kunnen inschalen. Dat hoeft maar één maal fout te gaan (het blijft mensenwerk) of dit “kunstzinnige” kaartenhuis dondert in elkaar.

Buiten “dit fenomeen” zou volgens de laatste bevindingen van ZeroHedge de mondiale overheidsschuld zijn opgelopen naar meer dan $100 biljoen (12 nullen) of bijna tweemaal het mondiale BBP opgeteld. Die krijg je evenmin meer in het gareel. Jim Rickards, bekend van zijn ‘Currency Wars’ en ‘The Death of Money’ (aanraders), illustreerde dit met onderstaande grafiek.

Ook de wereldwijde bond bubble (staatsschuld), als product van “de drukpersvrijheid”, vormt nog aldoor een groot gevaar daar aflossing door de staat alleen nog via de drukpers kan plaats vinden. Nu Fed voorzitter Yellen onlangs de mogelijkheid van een rentestijging heeft geopperd, worden uiteraard ook de beleggers opnieuw nerveus. Die meerrente komt immers bovenop de staatsschuld. Zie hieronder de groei van de leenkosten in de korte periode van mei tot augustus vorig jaar nadat de 10-jaars met meer dan een vol procentpunt was gestegen.

Het is dan ook geen wonder dat zelfs prachtige fondsen als Coca Cola, Hershey en McDonalds in korte tijd met resp. 7%, 17% en 9% behoorlijk wat punten morsten en uiteraard vormden deze geen uitzondering.

Daarmee niet gezegd hebbend dat de centrale beurstrend vanaf mei in een dalende mode is verzand. Je kunt de vinger ook leggen op nagenoeg permanent lage omzetten, relatief weinig vraag en relatief wat meer aanbod. Maar dat laat onverlet dat dit “een teken aan de wand” is. De Dow wordt “op stand” gehouden door het intussen niet onbekende Plunge Protection Team en is in de periode vanaf mei slechts met een paar honderd punten gedaald.

Voormalig IMF hoofdeconoom Raghuram Rajan o.m. bekend van zijn boek Fault Lines die ook de 2008 melt down juist voorspelde, waarschuwde dat ‘the world economy faces risk of another market crash as asset prices surge’ (de wereldeconomie gaat een nieuwe crash tegemoet gezien de stijgende koersen. Hij vergeleek de huidige tijd met die van 1930 die de Grote Depressie inluidde ‘in a world of competitive easing pursued by the Federal Reserve’, the Bank of Japan and the Bank of England in a bid to stimulate their economies and pursue maximum growth’, met een welhaast omgekeerd evenredig resultaat.

 Bedenkelijk is hoe dan ook dat de omzetten laag zijn, de volatiliteitsindex (die de beursnervositeit meet) nauwelijks tot bewegen is te brengen, terwijl deze bijvoorbeeld in 2010 en 2011 nog kortelings boven de 40 punten reikte. De meest recente stijging tot 15 à 16 punten heeft vooral te maken met de toenemende spanningen rond Oekraïne en veel minder met fundamenteel economische factoren.

Een stijging kan zich niettemin vrij plots voordoen. Hoewel de S&P koers/winstverhouding rond 18 à 19 niet exceptioneel hoog is, dient wel rekening te worden gehouden met de naar buiten gebrachte nogal onevenwichtige groeicijfers van de Amerikaanse economie, niet alleen in de eerste twee kwartalen van dit jaar.

Gezien de werkgelegenheid die steeds meer overgaat van vaste naar flexi- of deeltijdbanen alsmede de veel hogere reële werkloosheidcijfers (velen houden het zoeken naar een baan voor gezien) inclusief de 46 miljoen voedselbonners wordt hierdoor de inkomensgroei niet echt bevorderd. Uit een zojuist gepubliceerd onderzoek van de Wall Street Journal blijkt 63% van de Amerikaanse bevolking zich nog steeds in een recessie verstrikt te voelen, terwijl 79% het oneens is met het huidig gevoerde politieke beleid, voor zover hiervan met een uiterst zwak optredend Congres al sprake is.

Volgens de officiële Amerikaanse statistische methodiek zou je op een werkloosheidscijfer van nul uitkomen als iedere werkzoekende de handdoek in de ring zou gooien. Dat gevoel zou je als werkzoekende bijvoorbeeld kunnen krijgen als blijkt dat je met meer dan 2.300 man hebt gesolliciteerd naar een seizoensbaantje bij een campinghouder in Californië deze zomer.

Terugkerend tot de beurs (door sommigen al aangeduid als one big dark room) vormt de enorme leverage (geleend geld) waarmee vooral professionele partijen middels high speed trading op de beurs tewerk gaan een groot gevaar. Zoals veel geleend geld ook de beursval in 2008/9 extra vaart gaf. Volgens onbevestigde berichten zou deze leverage onder invloed van het opgelegde centrale bankbeleid thans minimaal het dubbele zijn van 6/7 jaar geleden. Alle vermogenscategorieën zijn dan opnieuw aan de beurt met als gevolg dat de daling dan ook tweemaal zo heftig kan uitpakken. Hiermee wordt na 62 maanden van stijging(!) de definitie van deze bubble duidelijk onderschreven. Alleen een fundamenteel sterke economie zou dit gevaar nog kunnen indammen. Gelet op het bovenstaande in de voorgaande alinea is dat uitgesloten. Als noot zie je dat steeds meer Amerikanen hun paspoort inleveren, vooral ingegeven door de nieuwe FATCA wet, die registratie van je vermogen waar ook ter wereld vereist en aldaar intussen gekscherend de nieuwe FATWA wordt genoemd.

Tenslotte zie je een verschuiving optreden van het dollardebiet naar de BRICs als gevolg van het uitsluiten van meer invloed op het beleid van het IMF en de Wereldbank, alsmede het sanctiebeleid richting Rusland. Dit leidt tot het kiezen van een eigen weg buiten alle Westerse instituties om. Dat zal straks ongetwijfeld van invloed zijn op de toekomstige geopolitieke verhoudingen. Vooral wanneer afnemers van grondstoffen als China en India het verder vertikken nog langer in dollars af te rekenen. Diverse valutaswaps met name in de Chinese renminbi of yuan vormen eveneens hiervan een duidelijk voorteken.  

Samengevat zal de echo van de woorden van Jürgen Stark als voormalig bestuurslid van de ECB op een bijeenkomst van het Ludwig von Mises Instituut in München twee maanden geleden bij menigeen de wenkbrauwen doen fronsen: “het mondiale monetaire systeem is een pure fictie en kwetsbaar voor een totale ineenstorting gedragen door de premisse van een oneindige geldcreatie door centrale banken zonder enige relatie met de reële economie”. Kortom, niets meer of minder dan een “nucleaire” monetaire tijdbom!

Robert Broncel

Copyright , 8 augustus 2014

NB. zou ik deze column 10 jaar geleden hebben geschreven dan zou ik wellicht onverwijld naar Santpoort of Wolfheze zijn doorverwezen, over normalcy bias gesproken!

Disclaimer Portefeuille 

Hoewel alle berichtgeving alsmede de fondsprofielen met de grootste zorg worden samengesteld en uitgebracht, kunnen geen waterdichte garanties worden verstrekt. Wel wordt de berichtgeving vanuit eigen bron zowel als van externe professionele research pas na due diligence naar buiten gebracht. De deelnemer is te allen tijde zelf verantwoordelijk voor de opvolging alsmede de aan- en verkoopbeslissingen die hij/zij hieraan ontleent. 

Het portefeuillebeheer blijft onder het ressort van Robert Broncel, waarbij de deelnemer de vrijheid heeft al dan niet opvolging te geven aan de aanwijzingen ter zake. Het kan voorkomen dat door onvoorziene omstandigheden berichten te laat worden opgenomen zonder dat hiervoor verantwoordelijkheid kan worden genomen. Voorts zal de waarde van de portefeuille fluctueren en kunnen er nooit garanties voor de toekomst aan worden ontleend. 

Het intellectueel eigendom van de portefeuille, analyses en copyrights liggen bij Robert Broncel. Verder mag er zonder toestemming NIETS van deze site worden gekopieerd of op de een of andere wijze elders worden weergegeven.

2011 © Robert Broncel