Zoals de vorige QE’s echter hebben aangetoond
bereik je daarmee wel uitstel van executie maar tegen een hoge
‘collateral damage’ (het kost meer dan het opbrengt).
Natuurlijk, Italië bijvoorbeeld zou even meer lucht kunnen
krijgen maar een land als Ierland zal zich benadeeld voelen door
de hoge prijs die het heeft moeten betalen om de euro de redden.
Het zelfde geldt voor Portugal en Griekenland.
Malinvestment
Ongeacht aan welke soort bailout (dit woord is
intussen in nagenoeg alle landen ter wereld ingeburgerd!) ook
wordt gedacht, je poetst er de schulden niet mee weg. De
economische voordelen van monetaire expansie blijken niet meer
dan een Keynesiaanse mythe te zijn. De economie wordt minder
efficiënt niet alleen als gevolg van schuldinstandhouding maar
ook vanwege nieuwe schuldcreatie, in feite niet meer dan een
malinvestment. Het effect van economische groei is slechts
zeer tijdelijk. Dit blijkt o.m. uit de schuldgroei in de V.S.
die de afgelopen 10 jaar onder een gemiddelde 10-jaars rente van
4,2% met bijna 8 biljoen dollar groeide. Opvallend genoeg
groeide het BBP met iets meer dan de helft van dat bedrag. Dit
cijfer wordt bovendien vertekend door de inflatie er niet van af
te trekken. Dat gebeurde vroeger terecht wel.
Ook een nieuw op te zetten (mini)stabiliteitspact
onder leiding van Duitsland en Frankrijk(?) saneert niet de
massale schuldcreatie binnen de eurozone, in de volstrekt
verkeerde veronderstelling dat het sovereign risk hiermee
zou kunnen worden teruggebracht. In ieder geval is het feestje
van de financiering van de noordelijke export door de zuidelijke
‘joie de vivre’ landen voorbij nu Merkel vooralsnog te kennen
heeft gegeven niet voor nog meer PIIGS schuld te willen
opdraaien. Om die reden heeft de euro z’n bestaansrecht al voor
een belangrijk deel verloren. Merkel weet zich gesteund door de
Duitse grondwet die ze als één der beste ter wereld betitelde.
Die staat evenmin overheveling van gezag aan Brussel toe. Vanuit
die positie zijn de gedachten aan een eurobond of het toekennen
van meer ruimte aan de ECB om meer staatsobli’s uit de PIGGS op
te kopen formeel niet mogelijk.
Enige monetaire alternatief
Na de gigantische uitverkoop in de afgelopen 15
jaar ligt er binnen de eurozone nog voor ruim 10.000 ton goud
opgeslagen met een huidige waarde van bijna €450 miljard. De
verkoop destijds geschiedde veelal tegen rock-bottom prijzen in
de overtuiging dat het “niks” opbracht en alleen maar vierkante
meters “vrat”. Intussen is deze mening uit hoofde van
“voortschrijdend inzicht” aanmerkelijk bijgesteld. Het is daarom
nauwelijks denkbaar dat deze voorraad zal worden ingezet ter
leniging van de excessief opgelopen schulden. Tevens zou hiermee
worden toegegeven dat goud zoals vanouds het echte geld blijkt
te zijn.
Financieel terrorisme
Waar de Amerikaanse centrale bank naar believen
de rente kan bijsturen om het economisch proces te kunnen
blijven aansturen - hoe desastreus ook de gevolgen - heeft de
ECB formeel geen breder mandaat dan de inflatie in de hand te
houden. Dus schulden opkopen, overnemen of geld bijdrukken is de
ECB bij het verdrag in Maastricht in 1992 formeel niet
toegestaan.
Dat dit via de achterdeur toch gebeurt is dan ook
een hoogst bedenkelijke zaak omdat hiermee slechts tijd wordt
gewonnen zonder dat het ook maar iets oplost en alleen meer
schuld creëert!
Ander voorbeeld: Als de rente in de V.S. onder de
huidige omstandigheden aan de markt zou worden overgelaten dan
zou de 10-jarige lening tenminste uitkomen op een niveau van
minstens 7%, als we ons baseren op het gemiddelde in de periode
1980 – 2000. Toen was er nog geen sprake van excessieve
geldgroei. De bizar laag gehouden rentevoet van thans staat de
overheid toe tegen schandalig lage rentes nieuwe staatsleningen
uit te schrijven om het ene gat met het andere te dichten. Dat
de spaarders en pensioenvormers het bos worden ingestuurd lijkt
daaraan ondergeschikt.
De rente is niets anders dan de prijs van het
geld dat de laatste jaren door de centrale banken zeer
nadrukkelijk tot een nagenoeg waardeloos ruilmiddel is
aangemerkt. Bij een positieve reële rente (rente hoger dan
inflatie) zou het edelmetaal ook weer kunnen terugkeren tot de
niveaus van de jaren ’80 en ’90. Nu dient alles in het werk te
worden gesteld om te voorkomen dat goud de rol van ruilmiddel
weer dreigt over te nemen. Dat is ondenkbaar omdat daarmee de
centrale rol van de staat is uitgespeeld en er bijgevolg geen
beleid meer kan worden gevoerd anders dan op basis van het goud
als onderpand.
Vandaar de niet aflatende dikwijls krampachtige
ingrepen op de Commodity Exchange (COMEX) om goud en zilver
onder druk te houden, terwijl in Azië het edelmetaal bij gebrek
aan een sociaal vangnet juist terecht wordt gepopulariseerd. De
mondiale goud- en zilverinkoop is dit jaar ondanks een lagere
juweleninkoop bijgevolg nog nooit zo groot geweest. Goud geldt
bij uitstek als de anti-dollar of je zou bijna spreken van
anti-doping.
Afnemende geloofwaardigheid
Vooral de inkoop door de centrale banken buiten
Europa en de V.S. is een klipp-und-klare vingerwijzing dat het
vertrouwen in de dollar afneemt. Dit in combinatie met
merendeels insolvente grootbanken brengt het vertrouwen in een
verder neerwaartse spiraal.
Daar komt bij dat de Europese banken sinds kort
een zeer belangrijke financieringsbron hebben verloren: de
Amerikaanse money-market funds. Deze blijken zich nu uit Europa
terug te trekken en daardoor zal het Europese bankensysteem
verder aan geloofwaardigheid inboeten. De afwaardering van een
groot aantal grootbanken w.o. “onze” RABO door S&P (voor wat die
club zelf nog aan geloofwaardigheid bezit) afgezet tegen de
verslechterende macro omstandigheden is hieraan natuurlijk niet
vreemd.
‘Bombshell’
Columnist en publicist Jonathan Weil liet op
Bloomberg weten dat de Italiaanse UniCredit met een leverage
van 24 op 1 wel eens de eerste ‘bombshell’ zou kunnen zijn.
De verliezen van Italië’s grootste bank kunnen zodanig oplopen
dat die op nationale schaal niet meer zijn op te vangen op
straffe van een Griekse rentevoetontwikkeling.
Obama heeft al aangeboden Europa te hulp te
willen schieten maar hoe anders zou zulks kunnen gebeuren dan
middels een monster bailout door de Fed. Dit idee werd al eerder
geopperd door econoom/nobelprijswinnaar Myron Scholes. Immers,
de Fed kan eindeloos bijdrukken zij het met alle risico’s tot
het inzetten van het hyperinflatie scenario. Een dergelijk idee
kan alleen vanuit sprookjesland komen. Dat daarmee de uit z’n
schulden barstende dollar ‘extinct’ raakt, wordt naar de
achtergrond geschoven.
Een minder sprookjesachtige
uitspraak was afkomstig van econoom/nobelprijswinnaar Milton
Friedman: ‘most people want the
government to protect the consumer; however more urgent is to
protect the consumer from the government’.
Lehman’s schaduw
Intussen wordt in de V.S. al gesproken van een
monstrous domino debt collapse als er niet massaal wordt
bijgedrukt en hulp aan Europa uitblijft. Daarmee
verklaart de krankzinnige zich voor nog krankzinniger en dat
legt tevens de wanhoop bloot. Men ziet de schaduw van Lehman
naderen in de wetenschap dat die weer zwaar zal worden
overschaduwd.
Tegen deze achtergrond dienen cash en edelmetaal
(maar niet in tastbare vorm want dit wordt bij aankoop
geregistreerd zomin als een goudrekening bij de bank want met de
val van de bank ben je je papieren goud kwijt!) in ieders
portefeuille voldoende aanwezig te zijn. Na de val komen de
koopjes en zal het edelmetaal als enige blijken reële
koopkrachtpariteit te bieden zoals dat door alle eeuwen heen het
geval is geweest! Ook al zou de goudprijs nu naar $100.000 per
ounce stijgen, betekent dat niet dat de winst vanaf het huidige
niveau meer dan $98.000 zou bedragen. De koopkracht is alleen
met de omgekeerd evenredige factor gedaald of nagenoeg geheel
genihiliseerd. Ik herhaal nog eens: het goud kent geen prijs,
alleen de waarde van het bankpapier wordt in goud uitgedrukt.
Het gehele Amerikaanse schuldencomplex annex de
Europese banking nexus ad €31 biljoen (schatting IMF) overziende
zou het maar het beste zijn deze vulkaan gewoon z’n werk te
laten doen. Zeker, het zal tijd kosten voordat de “lava”
bijdraagt tot nieuwe “bodemrijkdommen” maar dat is uiteindelijk
wel het enige positieve lange termijnvooruitzicht.
Veiligst is de grote instituten (zie inleiding)
te volgen en te zorgen voor uitplaatsing van je vermogen buiten
de eurozone. Mijn Bankplan als onderdeel van de Strategische
Modelportefeuille, biedt daartoe concrete aanknopingspunten.
Robert Broncel
Copyright, 30 november 2011
|