Wat mij in de U.S. of A. telkens opvalt is het
opportunisme en naïviteit om niet te zeggen (goed)gelovigheid
maar ook de positieve instelling en drang tot innovatie.
Derhalve raad ik mensen met depressies altijd aan even een
bezoekje aan de V.S. te brengen alvorens de psycho in te
schakelen of anti-depressiva te slikken. Niettemin is de vraag
gewettigd of het land er na alle geruchtmakende affaires en
ontwikkelingen uiteindelijk wel in slaagt om er weer bovenop te
komen of toch niet?
Toen Republikeins senator Lindsay Graham werd
gevraagd wat hij vond van de ophoging van het schuldplafond in
augustus j.l. was zijn antwoord: in klassieke termen “goed
nieuws” (want dit was al zo vaak gebeurd) maar in reële termen
“slecht nieuws”. Het goede nieuws, zei hij, was dat de U.S. niet
in sneltreinvaart tegen een bankroet zal oplopen maar dat
tenminste het tempo is vertraagd en dat is toch weer slecht
nieuws.
Beetje “boel”
Volgens een recente analyse van het Congressional
Budget Office (CBO) veronderstelt “de oplossing” van de
plafondophoging niet meer of minder dan een schuldreductie van
$2.500 biljoen in 2022. Dat lijkt veel maar is niet meer dan
slechts $2.000 biljoen ex. rente (op basis van de huidige
rentevoet) op een totaal van $21.000 biljoen resulterend in een
“netto” schuld van circa $19.000 biljoen. Dit laat nog onverlet
de schulden voortvloeiend uit toekomstige ongedekte pensioen-,
sociale - (46 miljoen food stampers!) en medische
verplichtingen. Volgens Business Week worden deze opgeteld bij
die $19.000 biljoen thans globaal op $211.000 biljoen becijferd.
Dat is een beetje “boel”, zo “boel”dat dit zelfs bij benadering
nóóit meer kan worden (terug)verdiend.
Mission impossible
Dus wil je de balans weer een beetje in evenwicht
brengen dan zal er niet $2.500 biljoen maar minstens een
tienvoud hiervan moeten worden bezuinigd. Dat is meer dan 1½
keer het huidige BNP of wel ‘mission impossible’. Daarom mag het
“een wonder” heten dat S&P slechts overging tot een afwaardering
van de Amerikaanse staatsschuld van triple-A naar double-A,
terwijl het land reeds lang en breed in een D(efault) status
verkeert. De U.S. of A. heeft ‘mazzel’ dat de grootste rating
agencies onder de ‘stars and stripes’ en niet onder de Chinese
rode vlag met sterretjes ressorteren.
Logica economica
Niettemin impliceert elke afwaardering een
stijgende rentevoet. Echter niet in de U.S. of A. waar de lange
rente middels de recente zgn. Operation Twist (waarbij korte
leningen worden omgezet in langer lopende) zelfs naar beneden
werd bijgesteld. Op het moment van schrijven stond de 10-jarige
rente rond 2% of zelfs ruim onder het laatste officieel maar
beter officieus te noemen CPI cijfer van augustus j.l. ad 3,77%.
Dat betekent een negatieve reële rente van minstens 1,77%. Een
negatieve reële rente correleert met een opgaande
edelmetaalprijs. Maar wat zie je? Die wordt in een paar dagen
tijd met 10% (goud) en 20% (zilver) naar beneden gedrukt juist
na de neerwaartse bijstelling van de lange rente!
Is het voor economen al lastig om hiervan de
logica in te zien, voor niet-economen wordt dit schier
onbevattelijk of eigenlijk wel voor beide categorieën. De logica
is zoek behalve als je onderkent in welk een ruïneus
financieel/monetair spagaat het land zich bevindt.
‘Wonderland’
Dan zou je zeggen dat daarvoor de Fed president
de uitgelezen figuur is om dat te komen uitleggen maar ho maar.
Die vreest uiteraard een “strafexpeditie” en dat geldt ook voor
de president van de natie die weer op moet voor de volgende
ronde. Dus op deze wijze houdt iedereen elkaar liever voor de
gek om het sprookje in stand te houden. Daarin vermocht zelfs
een IMF vergadering in Washington DC het afgelopen weekeinde
geen verandering te kunnen aanbrengen.
Vandaar dat voormalig lid van de president’s
Council of Economic Affairs (CEA) Allan Meltzer zich dan maar
liet ontvallen dat de ‘U.S. global economic dominance’ op de
rand van de afgrond staat. Op zich geen nieuws meer maar wel van
iemand van zijn signatuur. Vergoelijkend voegde hij er aan toe:
‘it hasn’t always done the right thing, but it’s been pretty
good on the whole’ (het land heeft niet altijd juist
gehandeld maar dat heeft over het algemeen wel goed uitgepakt).
Hij gaat dan verder met: ‘it’s produced
the world’s longest period of sustained growth, affecting more
people in more countries than ever before. But it’s coming to an
end because the United States can’t manage its own system
anymore. That’s the crisis’. (het land heeft
de langste periode van ononderbroken groei geproduceerd met
uitstraling naar meer landen dan ooit te voren. Dat is de
crisis). Ja, dat is mooi gezegd als je straks weer alles moet
inleveren waarmee je je rijk had gewaand. Kortom, dit sprookje
blijkt opnieuw (sinds de 30-er jaren) een sigaar uit de eigen
wonderland doos te zijn.
Imaginaire keuze
Hij zou geen Amerikaans aard’s opportunist zijn
door te stellen dat: ‘there’s still time to restore the
United States econonmy to its previous glory but doing so will
require something much more fundamental than political
deal-making can provide; Americans must decide what type of
country they want to have (er is nog altijd tijd om de
Amerikaanse economie in volle glorie te herstellen maar dat
vereist meer dan een politieke deal middels ophoging van het
schuldniveau; Amerikanen moeten kiezen welk type maatschappij ze
wensen). Hij ziet z’n land verdeeld tussen degenen die de
welfare state aanhangen (Obama) met lage groei en hoge
werkloosheid daarbij zelfs Frankrijk aanhalend (Sarkozy zal daar
niet blij mee zijn) en anderzijds degenen die de economie willen
laten groeien.
Op zich een juiste redenering maar dan dient
daarvoor wel een gezonde basis aanwezig te zijn. Valt de keuze
op de welfare state dan stevent het land op een
default af. Op z’n zachtst een beetje late keuze!
Falderaderare
Toch mooi om het zo simpel neer te zetten. De
keerzijde van het spagaat is dat je bij het (drastisch)
terugdraaien van de staatsschuld de economie zodanig onder druk
zet dat de economische groei in casu de terugverdiencapaciteit
onderuit wordt gehaald. De hieruit voortvloeiende sociale onrust
maar even in ruste latend. Deze intentie verzinkt in niet meer
dan “goed bedoelde” naïviteit.
Een soortgelijke naïviteit vind je evenwel terug
bij de Europese beleidsmakers die hoogst waarschijnlijk zal
eindigen bij een Stabiliteitsfonds dat misschien net de €450
miljard haalt. Bovendien, hoe lang kun je mensen nog voor de gek
blijven houden met het “vooruitzicht” van meer controle, een
euro minister, eurobonds etc. Waar haal je trouwens een ophoging
tot €2.000 miljard vandaan? Zelfs bij omzetting van vreemd
kapitaal in eigen kapitaal heb je de schulden bij lange na niet
weggepoetst. We hebben het dan nog niet gehad over een bedrag
van bijna €5.000 miljard dat binnen nu en twee jaar
geherfinancierd dient te zijn of zoals de uitspraak intussen
luidt: ‘debt is toast’. Naïve illusies van grote imperia blijken
echter van alle tijden te zijn. Of zoals we destijds als student
al zongen: “ouwe poep gaat nooit verloren, falderaderare!”
Robert Broncel
Copyright, 28
september 2011
|