|
Goede raad
Zolang de Democraten en Republikeinen
elkaar in de haren blijven vliegen over het dilemma van de
schuldenaanpak is Bloomberg/Business Week haar licht in andere
landen gaan opsteken zoals Duitsland, China, Canada, Australië,
Brazilië, Turkije, Thailand, Singapore en zelfs Israël. Vooral
omdat we ons op zgn. unchartered territory ofwel op
onbekend terrein bevinden. Daar de V.S. niet het enige land is
dat worstelt met veel te hoge budgettekorten en een te hoge
staatsschuld is het interessant te vernemen hoe andere landen
als “Genosse” in de reservevaluta aan kijken tegen het gevaar
dat de grootste economie onder haar schuld zou bezwijken.
In eerste instantie was de focus gericht op korte
termijnoplossingen maar aangezien er maar weinig wondermiddelen
voorhanden zijn, werd er ook gekeken naar langere termijn
hervormingen met betere vooruitzichten, the case for
re-inventing the economy indachtig. Geen small but smart
government met zakelijke doelstellingen die boven de
partijpolitiek zijn verheven. Wat valt er te leren?
Duitsland
Onder de welvarende naties kent
Duitsland het laagste percentage eigen woningbezit van 46%
versus de V.S. met 67%. Het land kent ook één van de meest
stabiele woningmarkten. De huizenprijzen zijn volgens de
Deutsche Pfandbrief Bank Allianz sinds 2003 met slechts 9%
gestegen of gemiddeld slechts met 1% per jaar. De aanbetaling
bij de koop van een huis is minstens 20%. Dikwijls is 40% van de
hypotheekrente niet fiscaal aftrekbaar anders dan in de V.S. of
in ons land. Dit voorkomt excessieve leverage.
Vandaar dat pandbrieven op basis van een tamelijk degelijk
onderpand erg populair zijn. Bovendien is de pandbrief
uitgevende bank volledig verantwoordelijk voor een eventuele
wanbetaling (default), zodat een bank zich wel twee keer bedenkt
een dergelijk hypotheekproduct op de markt te brengen.
China
Het van bovenaf geleide systeem staat
de centrale regering toe om een rol te spelen die in de V.S.
ondenkbaar is. Het selectief “lenen” van Beijing’s ideeën zou de
Amerikaanse economie wel kunnen revitaliseren. Het inmiddels 12e
Vijf-Jaren Plan heeft er toe geleid dat het land het leiderschap
heeft overgenomen in 7 industriële sectoren met groene energie
voorop. Van 2011 tot 2015 wordt op dit terrein maar liefst een
dikke $500.000.000.000 geïnvesteerd. In de V.S. daarentegen ligt
het zwaartepunt van onderzoek juist in de gezondheidssector. Dit
kan weliswaar leiden tot levensverlenging maar tevens tot hogere
kosten in die sector met een veel geringere payoff dan op
het terrein van bijvoorbeeld de groene energie. Grosso modo ligt
het economisch accent in China op de maakindustrie terwijl dat
in de V.S. is verschoven naar de dienstensector (m.i. kan alleen
een aanzienlijk goedkopere dollar de maakindustrie weer
terughalen).
Canada
Opvallend genoeg viel er vanuit dit
land als belangrijkste handelspartner maar weinig “muziek” te
beluisteren. Wel liet econoom Livio di Matteo van de Lakehead
University in Ontario zich uit als zou de V.S. met een nationale
omzetbelasting i.p.v. een state sales tax en een aanzienlijk
hogere nationale brandstofheffing tegemoet kunnen komen aan het
budgettekort. Dit lost echter het probleem niet op. Om het
budgettekort sterk te reduceren zal er m.i. in de eerste plaats
zwaar bezuinigd moeten worden op de defensie-uitgaven die meer
dan de helft van de staatsuitgaven opsouperen en hoger zijn dan
de gezamenlijke defensie-uitgaven in de rest van de wereld. Zie
ook mijn commentaar onderaan deze column.
Australië
Dit land is met Canada één van de
weinige Westers georiënteerde landen dat niet lijdt onder de
huidige monetaire crisis, zonder banken die op de bailout
lijst staan. Australië zowel als Canada zijn grondstoffenlanden
bij uitstek met bovendien een sterke landbouwsector. Wel liggen
er mogelijk hogere belastingen in het verschiet om
grondstoffenproducenten zoals BHP en Rio Tinto zwaarder te
belasten. Dat stuit evenwel op een even zwaar verzet omdat de
investeringsuitgaven in deze sector gigantisch zijn zoals dat
ook geldt voor de oliesector.
Aangezien de vergrijzing daar ook speelt, wordt oudere
werknemers een bonus voorgehouden om langer te blijven werken
dan wel in hun pensioentijd een part-time job te aanvaarden.
Econoom Matthew Weinziert van Harvard Business School
daarentegen zou liever de jongere generatie die nog een leven
moet opbouwen, minder willen belasten dan de “gearriveerde”
generatie vanaf vijftig. Dit zou naar zijn berekening het
staatsinkomen in Australië met $100 miljard vergroten. Voor de
V.S. met een grofweg tien maal grotere bevolking zou dit $1.000
miljard kunnen opleveren. Amerikanen zouden verder sowieso
minder van hun eigen toekomst mogen lenen zoals een hypotheek
verhogen naarmate de waarde van het huis toeneemt. Dit heeft
ertoe geleid dat nu ruim 28% van het eigen woningbezit in de V.S.
“onder water staat” en 4,1 miljoen huizenbezitters hun hypotheek
niet meer betalen.
Brazilië
Waar de vorige president Lula de
randvoorwaarden heeft gecreëerd om de inflatie te beteugelen en
de economische ontwikkeling op een veel bredere leest te
schoeien, heeft de nieuwe president Dilma Rouseff daarop met een
nieuw programma voortgeborduurd onder de titel “Brasil Sem
Miseria” (Brazilië zonder armoede). De bedoeling hiervan is om
de 16 miljoen armste mensen met een huishoudinkomen beneden $45
equivalent per maand uit de armoede te verlossen. Dit programma
behelst o.m. verheffing uit het analfabetisme, beroepstraining,
aanleg van elektriciteit en waterleiding, medische en sanitaire
voorzieningen. Vergelijk dit met het snel groeiende leger (thans
44 miljoen) van op voedselbonnen levende Amerikanen dat oprukt
naar 50 miljoen of bijna 15% van de totale bevolking. Toch heeft
die groep het dan nog altijd beter dan die 16 miljoen
Braziliaanse sloebers.
Turkije
Hier wordt de vraag gesteld of Amerika
nog het land van opportunity (de onbegrensde
mogelijkheden) is. Weliswaar is er vorig jaar door het
buitenland nog voor een slordige $200 miljard geïnvesteerd in
bedrijven, mijnen en vastgoed – meer dan het gemiddelde over de
laatste 10 jaar maar toch lijkt de V.S. minder gastvrij dan een
land als Turkije. Dit land kent één centraal aanspeelpunt in de
vorm van de Investment Support and Promotion Agency dat dient
voor de aanvraag van alle permits, licenties en landacquisities.
Het coördineert gespecialiseerde trainingen voor werknemers in
dienst van buitenlandse ondernemingen en voorziet ook in
upfront belastingvoordelen. Stafmensen zijn multilingual en
spreken diverse talen zoals Engels, Arabisch, Chinees, Frans,
Duits, Italiaans, Spaans en Russisch. In de V.S. spreekt men
naast de taal van herkomst doorgaans niet meer dan Engels en
soms ook Spaans.
Dow Chemical CEO Liveris roemt bovengenoemd Turks instituut als
een perfect rolmodel en voegt er aan toe: ‘the U.S. is
perceived as a risky place tot do business by foreign companies’
(de V.S. wordt gezien als een riskant land voor buitenlandse
bedrijven om er zaken te doen). De Turkse mix van
belastingvoordelen, taalbeheersing, job training en juridische
bijstand waar nodig zouden voor de V.S. beslist
werkgelegenheidsvoordelen opleveren. De Turken zijn nog het
meest verbaasd over het feit dat de V.S. zo weinig op het
buitenland is georiënteerd anders dan er hun militaire
aanwezigheid te tonen.
Thailand
Ook dit land is sterk afhankelijk van
buitenlandse investeringen en toerisme en doet er buiten de alom
bekende gastvrijheid veel aan om dit te bevorderen. Zo zijn de
logiesbelastingen in de Thaise hotellerie verlaagd, vooral
bedoeld om nadruk te leggen op meer inkomend toerisme maar
tegelijk ook om buitenlandse zakenmensen te lokken meer tijd te
spenderen om investeringsplannen te onderzoeken. Voorts wordt
buitenlandse investeerders weinig in de weg gelegd om van
daaruit te kunnen exporteren. Thailand en Vietnam proberen zich
zich als goede opties voor China te profileren, waarmee de V.S.
voordeel zou kunnen doen.
Singapore
Als meest efficiënt geleide stadstaat was
Singapore niettemin gevoelig voor de economische neergang in
2008/9 vanwege de grote afhankelijkheid van de internationale
handel. Komt deze stil te liggen dan heeft dat direct z’n
neerslag op de economie. De werkloosheid in 2009 kwam toch niet
hoger uit dan 3,3%. Dit was vooral te danken aan het zgn. Jobs
Credit Program dat werkgevers een suppletie verstrekt totdat de
banensector weer aantrekt. Naar dit voorbeeld heeft “onze”
minister van Sociale Zaken Donner een brug geslagen om de grote
ontslagronde in het Nederlandse bedrijfsleven deels te kunnen
opvangen. Landen als België, Finland, Duitsland en zelfs Japan
hebben dit voorbeeld eveneens in de praktijk gebracht.
Voorts bestaat er in Singapore een trainingsprogramma voor
werknemers ter voorbereiding op ander werk. Dit leidt tot veel
minder banenverlies en inlevering van koopkracht. Hiermee is de
plaatselijke economie gediend waaraan de V.S. een voorbeeld zou
kunnen nemen.
Israël
Als ’s werelds grootste spender
op het terrein van defensie zou de V.S. nog wel iets kunnen
leren van het “nietige” Israël n.l. op welke manier militaire
toepassingen zouden kunnen worden aangewend voor commerciële
doeleinden waarvan de gehele economie zou kunnen profiteren.
Veteranen van het Israëlische Intelligence Corps hebben
succesvolle vindingen gedaan die zijn ondergebracht in een
bedrijf als Check Point Software Technologies met notering aan
de NASDAQ onder ticker symbool CHKP. Andere pioniers zijn ICQ op
het terrein van instant messaging en NICE Systems om
fraude op te sporen. Ook is er een Unit 8200 (geheim) opgestart
dienend als technology intelligence voor het leger.
Volgens Israël’s consul-generaal in New York Ido Aharoni zou
Amerika met een instituut als DARPA (Defense Advanced Research
Projects Agency) veel meer kunnen uitrichten. Maar niemand in
het Pentagon is verantwoordelijk ‘for getting the commercial
bang for military bucks’. M.a.w. een vruchtbare bodem om
commercieel voordeel bij te halen.
Mijn commentaar:
Er zal in de V.S. een rigoureus andere aanpak moeten komen om de
schuldproblemen op te lossen – Obama’s change? Het eerste
en gemakkelijkste “slachtoffer” zou defensie moeten zijn. Zelfs
bij terugtrekking van alle troepen uit de meer dan 100 landen en
totale opheffing van dit ministerie wordt er min of meer een
balans bereikt waarbij de uitgaven de inkomsten jaarlijks niet
meer overstijgen. Althans, voor zover de rente niet gaat
oplopen.
Robert Broncel
Copyright, 14 juni 2011
PS. mocht u zelf zinvolle ideeën hebben dan zal
ik ze onder verwijzing naar Bloomberg’s artikel voorleggen aan
de U.S. Embassy in de Haag, onder vermelding van uw naam en
adres.
|
