Steeds meer tekenen wijzen op het einde van de
bear market rally. Immers, de gigantische
overheidsstimuleringen lopen steeds meer op tegen de vraag
wanneer de schulden nu eens daadwerkelijk worden afgeschreven
(zoals thans in Ierland) en of de schuldgroei überhaupt nog
langer geloofwaardig is. Naarmate dit ongeloof toeneemt zal het
draagvlak voor verdere schuldopbouw afnemen, zullen
stimuleringen moeten worden afgebouwd en de economie terugvallen
met minder prettige gevolgen voor de beurs. Daarmee is Keynes
exit en dreigen we hier steeds meer af te glijden naar een
centraal geleide (gemanipuleerde) marktpolitiek*. ‘Oost wordt
West en West wordt Oost’. Wie had dat in 1989 kunnen denken?
Een andere dreun voor de obligatiemarkt vormt de
stijging van de grondstoffenprijzen die inflatoir doorwerkt. Om
die reden zal de rente toch omhoog moeten in weerwil van eerdere
uitspraken van ‘uncle’ Ben om de rente voorlopig laag te houden.
Tenminste als men de inflatie in de hand wil houden. De vraag is
evenwel of dat ook daadwerkelijk gebeurt want een herhaling van
de jaren ’70 is niet ondenkbaar. Ook toen liep de inflatie
‘mijlen’ vooruit op de rente. Dat was niet onprettig omdat
daarmee de opgelopen schuld uit de Vietnamoorlog ‘lekker’ kon
verdampen. Ondanks die inflatie werd er nog ruimschoots
geconsumeerd en geproduceerd en was er sprake van een enige
reële economische groei en zelfs nog van reële besparingen. Nu
is er slechts sprake van een door de overheid geïnitieerde groei
die met geld van de belastingbetaler zonder veel besparingen
wordt gefinancierd.
Financierbaarheid in gevaar
Bij aanvang van de financiële crisis in 2008
stapte men grootschalig uit de aandelenmarkt om vooral in obli’s
te gaan. Die boden toen nog bijna ultieme zekerheid tegen een
dalende economie. Ook de Aziaten waren bereid een handje te
helpen om de bailouts en stimuleringen te financieren. Immers,
zij hadden ook baat bij een weer aantrekkende wereldeconomie. Nu
de schuld steeds meer oploopt en ook de rente moet worden
meegefinancierd, begint de animo hiervoor af te nemen. Dat werd
vooral de laatste week duidelijk tijdens de veilingen van
Amerikaans schatkistpapier. Voor zover er van onvoldoende afname
sprake is, kan de Amerikaanse centrale bank (Fed) maar één ding
doen en deze zelf opnemen. Maar dat is wel het laatste waarvoor
dit instituut in het leven is geroepen. Met het zelf opnemen van
de staatsschuld (monetizing) verschuif je het probleem slechts
in de hoop dat het straks beter wordt. Wat er niet bij wordt
verteld is dat de ‘bedding’ hiervoor thans begint weg te vallen.
Schuldeisers zullen straks een hogere risicopremie (rente) eisen
(zie Griekenland) en daarmee komt de tsunami aan
herfinancieringsoperaties in groot gevaar (contradictio in
terminis).
Stijgende Treasury yield
Ook Alan Greenspan probeert nog iets van z’n
blazoen op te poetsen. Vorige week weet hij de instorting van de
huizenmarkt aan het omvallen van de Soviet-Unie. Hierdoor kwam
een enorm reservoir aan goedkope arbeidskrachten vrij dat sterk
bijdroeg aan de economische groei in het Westen. Die groei
leverde veel besparingen op en zou de rente laag hebben
gehouden. Hij vertelde er wijselijk niet bij dat hij zelf ook
‘een duit in het zakje deed’. Deze week gaf hij te kennen dat
‘the spike in Treasury yields is a canary in the coal mine’ of
wel de opgaande Treasury yield biedt geen prettig vooruitzicht.
Vooral niet omdat er voor de komende maanden voor vele ‘tonnen’
aan miljarden op de veiling gaat. Het is daarom goed te letten
op de yield van de 10-jarige Treasury notes. Na een
aanvankelijke daling zijn deze in de maand maart weer met 60
basispunten gestegen naar boven 3.80. Hoe meer stijging hoe
minder vertrouwen en hoe groter de tendens naar een hogere
rente. De Fed zorgt echter anderzijds zelf voor voldoende opname
om de rente laag te houden.
Om een idee te hebben van de onderliggende
situatie hierbij een paar vergelijkende cijfers. We laten
hierbij de staatsschulden buiten beschouwing maar kijken naar de
begrotingstekorten als percentage van het BBP zoals deze eind
vorig jaar door de OESO werden getaxeerd:
|
Griekenland
UK
Ierland
VS
|
12.7
12.6
12.2
11.2
|
Spanje
Frankrijk
Japan*
Nederland
Duitsland |
9.6
8.2
7.4
5.3
3.2 |
|
* Japan heeft de schuld binnenlands gefinancierd
en heeft daar tegenover ook nog een pet vol dollars uitstaan.
Alle deelnemende landen in de eurozone staan wat
dit cijfer betreft boven de Maastrichtse norm van 3%!
Deze tekorten kunnen nu NOG tegen een lage rente worden
gefinancierd. In de V.S. dient er de komende 30 maanden voor een
bedrag van maar liefst $4.000 miljard te worden
geherfinancierd(!).
Als de rente tussentijds slechts één procentpunt
stijgt, brengt dat een extra rentelast van $40 miljard met zich
mee. Dat geld is er niet en dient dus meegefinancierd te worden.
Maar zo staat er ook binnen de staten van de V.S. een slordige
$3.000 miljard te wachten op herfinanciering. En dan hebben we
het nog niet over de van overheidswege overgenomen
schuldverplichtingen van ‘clubjes’ als Fannie Mae en Freddie
Mac, de FDIC (het vangnet voor insolvente banken waarvan er dit
jaar ‘slechts’ 120 op de nominatie staan) en de FHA die al voor
meer dan $800 miljard aan subprime hypotheken heeft verzekerd
(waarvan een aanzienlijk gedeelte kan worden afgeschreven). Alle
schulden en schuldverplichtingen bij elkaar leggen een
afbetaling neer van ruim $400.000 per gezin waarbij aangetekend
dat de rente niet verder stijgt. Deze wetenschap zal al tot
vluchtgedrag leiden.
|